Ва ўсе часы і ва ўсе гістарычныя эпохі былі свае героі. Не стаў выключэннем і час барацьбы з нямецка-фашысцкімі захопнікамі. Даўно ўжо сталі гісторыяй гады ваеннага ліхалецця. Але ніколі не згладзяцца яны ў памяці народа. Мы не забудзем тых, хто са зброяй у руках, не шкадуючы свайго жыцця, гераічна змагаўся за Радзіму. Іх імёны залатымі літарамі ўпісаны ў летапіс мінулай вайны. І сёння ўсе жыхары Добрушчыны павінны ведаць сваіх землякоў — Герояў Савецкага Саюза.

Басянкоў Пётр Харытонавіч

Пётр Харытонавіч Басянкоў (13 (26) лістапада 1908, в. Вылева цяпер Добрушскі раён Гомельская вобласць — 24 ліпеня 1969) — удзельнік Вялікай Айчыннай вайны, механік-кіроўца танка Т-34 326-га танкавага батальёна 117-й танкавай брыгады 1-га танкавага корпуса 6-й гвардзейскай арміі 1-га Прыбалтыйскага фронту, Герой Савецкага Саюза (24.3.1945), старэйшы сяржант.

Біяграфія

Нарадзіўся ў сялянскай сям’і. Беларус. Скончыўшы пачатковую школу, з 1922 года працаваў слесарам у горадзе Гомелі.

У Чырвонай арміі з 1930 года. Удзельнік савецка-фінскай вайны. Удзельнік Вялікай Айчыннай вайны з чэрвеня 1941 года. Член ВКП(б) з 1944 года. Удзельнік бітваў пад Сталінградам, на Курскай дузе, у Беларусі, Прыбалтыцы, Усходняй Прусіі, Германіі.

Механік-вадзіцель танка Т-34 326-га танкавага батальёна (117-я танкавая брыгада, 1-ы танкавы корпус, 6-я гвардзейская армія, 1-ы Прыбалтыйскі фронт) кандыдат у члены ВКП (б) старэйшы сяржант Пётр Басянкоў асабліва вызначыўся пры вызваленні Латвіі.

18 верасня 1944 г. ля горада Добэлэ Латвійскай ССР экіпаж танка, у складзе якой быў механік-кіроўца Басянкоў, адбіў 8 контратак танкаў суперніка, знішчыўшы тры танка і адну самаходную гармату. Застаўшыся адзін, пасля гібелі астатніх членаў танкавага экіпажа, Пётр Басянкоў не спыніў бою да падыходу падмацавання.

Указам Прэзідыума Вярхоўнага Савета СССР ад 24 сакавіка 1945 года за ўзорнае выкананне баявых заданняў камандавання на фронце барацьбы з нямецкімі захопнікамі і праяўленыя пры гэтым мужнасць і геройства старэйшаму сяржанту Басянкову Пятру Харытонавічу прысвоена званне Героя Савецкага Саюза з уручэннем ордэна Леніна і медалі «Залатая Зорка» (№ 5958).

У 1946 годзе П. Х. Басянкоў дэмабілізаваны. Жыў і працаваў у горадзе-героі Адэсе, затым у Гомелі, і ў працоўным пасёлку Касцюкоўка Гомельскага раёна Гомельскай вобласці Беларусі. Памёр 24 ліпеня 1969 года.

Узнагароды

• Медаль «Залатая Зорка» Героя Савецкага Саюза (№ 5958)

• Ордэн Леніна

• Ордэн Айчыннай вайны I ступені

• Ордэн Айчыннай вайны II ступені

• Два ордэна Чырвонай Зоркі

Медалі, у тым ліку:

• Медаль «За перамогу над Германіяй у Вялікай Айчыннай вайне 1941—1945 гг.»

• Юбілейны медаль «Дваццаць гадоў Перамогі ў Вялікай Айчыннай вайне 1941-1945 гг.»

Памяць

Імя Героя носіць вуліца ў горадзе Добрушы.

Бухонка Пётр Мікалаевіч

Пётр Мікалаевіч Бухонка (12 ліпеня 1906, п. Добруш — 5 лютага 1944) — чырвонаармеец Рабоча-сялянскай Чырвонай Арміі, удзельнік Вялікай Айчыннай вайны, Герой Савецкага Саюза (1944 г.).

Біяграфія

Пётр Бухонка нарадзіўся ў сям’і селяніна. Скончыў чатыры класы школы, з 1928 года працаваў на Добрушскай цэлюлоза-папяровай фабрыцы «Герой працы». У 1941 годзе быў прызваны на службу ў Рабоча-сялянскую Чырвоную Армію. З пачатку Вялікай Айчыннай вайны — на яе франтах. Да верасня 1943 года чырвонаармеец Пётр Бухонка быў сапёрам 350-га асобнага інжынернага батальёна 6-й арміі Паўднёва-Заходняга фронту. Вызначыўся падчас бітвы за Дняпро.

26 верасня 1943 года, нягледзячы на масіраваны варожы агонь, Бухонка ў складзе разліку на гумавай лодцы зрабіў два рэйсы на заходні бераг Дняпра ў раёне сяла Дзіброва Сінельнікаўскага раёна Днепрапятроўскай вобласці Украінскай ССР. Калі Бухонка сканчаў другі рэйс, лодка была прабіта і пачала тануць. Тады, нягледзячы на раненне ў руку і нагу, Бухонка замураваў сваю прабоіну ў лодцы, спас тым самым трох параненых байцоў і даставіў дэсант на заходні бераг. У адным з наступных баёў Бухонка атрымаў цяжкае раненне. 5 лютага 1944 года ён памёр ад лёгачнага крывацёку ў 5250-м паходно-палявым шпіталі 8-й гвардзейскай арміі. Пахаваны ў брацкай магіле у вёсцы Бузулукі Крынічанскага раёна Днепрапятроўскай вобласці.

Указам Прэзідыума Вярхоўнага Савета СССР ад 19 сакавіка 1944 за «ўзорнае выкананне баявых заданняў камандавання на фронце барацьбы з нямецкімі захопнікамі і праяўленыя пры гэтым мужнасць і гераізм» чырвонаармеец Пётр Бухонка пасмяротна быў удастоены высокага звання Героя Савецкага Саюза. Таксама быў узнагароджаны ордэнамі Леніна і Чырвонай Зоркі.

Памяць

• У гонар Бухонкі названая вуліца ў Добрушы.

• На добрушскім цэлюлозна-бумажным камбінаце «Герой працы», дзе працаваў П. Бухонка, змешчана мемарыяльная дошка.

Мажэйка Павел Віктаравіч

Мажэйка Павел Віктаравіч (1911—1987) — падпалкоўнік Савецкай Арміі, удзельнік Вялікай Айчыннай вайны, Герой Савецкага Саюза (1945).

Біяграфія

Павал Мажэйка нарадзіўся 28 снежня 1911 года ў вёсцы Сапажкі (цяпер — Кармянскі раён Гомельскай вобласці Беларусі). Пасля заканчэння пяці класаў школы і школы фабрычна-заводскага вучнёўства працаваў рольшчыкам на Нова-Барысаўскай папяровай фабрыцы, пазней загадваў школьным аддзелам Барысаўскага райкама ВЛКСМ. У снежні 1931 года Мажэйка быў прызваны на службу ў Рабоча-сялянскую Чырвоную Армію. У 1933 годзе ён скончыў Ленінградскую ваенна-тэарэтычную школу лётчыкаў, у 1935 годзе — Арэнбургскую ваенную авіяцыйную школу лётчыкаў і летнабаў, у 1939 годзе — курсы ваенкамаў-лётчыкаў. З пачатку Вялікай Айчыннай вайны — на яе франтах.

Да красавіка 1945 года маёр Павел Мажэйка камандаваў эскадрылляй 525-га штурмавога авіяпалка 227-й штурмавой авіядывізіі 8-га штурмавога авіяцыйнага корпуса 8-й паветранай арміі 4-га Украінскага фронту. Да таго часу ён здзейсніў 107 баявых вылетаў на бамбардзіроўку і штурмоўку вялікіх колькасцяў баявой тэхнікі і жывой сілы праціўніка, нанёсшы яму вялікія страты.

Указам Прэзідыума Вярхоўнага савета СССР ад 29 чэрвеня 1945 года маёр Павел Мажэйка быў удастоены высокага звання Героя Савецкага Саюза з уручэннем ордэна Леніна і медалі «Залатая Зорка».

Пасля заканчэння вайны Мажэйка працягнуў службу ў Савецкай Арміі. У 1950 годзе ў званні падпалкоўніка ён быў звольнены ў запас. Пражываў і працаваў у горадзе Добруш Гомельскай вобласці Беларускай ССР. Памёр 19 студзеня 1987 года.

Узнагароды

• Быў таксама узнагароджаны двума ордэнамі Чырвонага Сцяга;

• ордэнам Аляксандра Неўскага, двума ордэнамі Айчыннай вайны 1-й ступені;

• ордэнам Чырвонай Зоркі і шэраг медалёў.

Памяць

У гонар Мажэйка названая вуліца ў Сапажках.

Каленнікаў Васіль Фёдаравіч

Васіль Фёдаравіч Каленнікаў (1921—2007) — падпалкоўнік Савецкай Арміі, удзельнік Вялікай Айчыннай вайны, Герой Савецкага Саюза (1945).

Біяграфія

Васіль Каленнікаў нарадзіўся 10 студзеня 1921 года ў вёсцы Насовічы (цяпер — Добрушскі раён Гомельскай вобласці). Скончыў сем класаў школы. У 1938 годзе Каленікаў быў прызваны на службу ў Рабоча-сялянскую Чырвоную Армію. Скончыў Вольскую ваенную авіятэхнічную школу. З мая 1943 года — на франтах Вялікай Айчыннай вайны. Удзельнічаў у Курскай бітве.

Да кастрычніка 1944 года, гвардыі капітан Васіль Каленнікаў быў насмеснікам камандзіра 78-га гвардзейскага штурмавога авіяпалка 2-й гвардзейскай штурмавой авіядывізіі 16-й паветранай арміі 1-га Беларускага фронта. Да гэтага часа ён здзейсніў 130 баявых вылятаў, прычыніўшы ворагу вялікія страты ў баявой тэхніцы і жывой сіле.

Указам Прэзідыума Вярхоўнага Савета СССР ад 23 студзеня 1945 года «за мужнасць і гераізм, паказаныя ў баях з нямецкімі захопнікамі» гвардыі капітан Васіль Каленнікаў быў удастоены высокага звання Героя Савецкага Саюза з уручэннем ордэна Леніна і медаля «Залатая Зорка» за нумарам 5816.

Пасля заканчэння вайны Каленнікаў працягнуў службу ў Савецкай Арміі. У 1955 годзе ён скончыў Ваенна-паветраную акадэмію. У 1960 годзе ў званні падпалкоўніка быў звольнены ў запас. Жыў у Астрахані, кіраваў Астраханскім аэраклубам, потым стаў выкладчыкам ваеннай справы ў Астраханскім кааператыўным тэхнікуме. Памер 2 верасня 2007 года, пахаваны ў Астрахані.

Узнагроды

• ўзнагароджаны двума ардэнамі Чырвонага Сцяга;

• ордэнам Аляксандра Неўскага, двума ардэнамі Айчыннай вайны 1-й ступені, ордэнам Чырвонай Зоркі;

• шэрагам медалёў.

Кухараў Фёдар Якаўлевіч

Фёдар Якаўлевіч Кухараў (18 сакавіка 1924 20 мая 1946) — Герой Савецкага Саюза (1944), камандзір дыверсійнай групы партызанскага атрада імя І. В. Сталіна Добрушскай партызанскай брыгады. Узнагароджаны ордэнам Леніна (1944) і рознымі медалямі.

Біяграфія

Фёдар Якаўлевіч Кухараў нарадзіўся 18 сакавіка 1924 года ў вёсцы Антонаўка, цяпер Добрушскага раёна Гомельскай вобласці, ў сям’і селяніна. Па нацыянальнасці — беларус. Маці Фёдара — Марыя Мікалаеўна Кухарава — працавала на папяровай фабрыцы «Герой працы». Бацька Кухарава памёр у 1933 годзе. Скончыў 8 класаў школы № 2 у горадзе Добруш і ФЗУ. Да пачатку Вялікай Айчыннай вайны працаваў у шахце ў Данбасе.

Падчас Вялікай Айчыннай вайны пасля акупацыі Данбаса вярнуўся ў Добруш. Служыў у партызанскім атрадзе імя С. М. будзёнага пад камандаваннем В. П. Вырвіч. Арганізаваў збор зброі для партызан, распаўсюджваў ў Добрушы і Гомелі лістоўкі, праводзіў дыверсіі і асабіста падарваў 3 нямецкіх эшалона. У жніўні 1943 года ўзначаліў дыверсійную групу партызанскага атрада імя І. В. Сталіна Добрушскай партызанскай брыгады. Летам і восенню ўдзельнічаў у падрыве 24 варожых эшалонаў.

За мужнасць і гераізм, праяўленыя ў барацьбе з нямецка-фашысцкімі захопнікамі ў тыле ворага, Указам Прэзідыума Вярхоўнага Савета СССР ад 15 жніўня 1944 года, Кухараву Фёдару Якаўлевічу прысвоена званне Героя Савецкага Саюза з уручэннем ордэна Леніна і медалі «Залатая Зорка» (№ 4353).

Пасля вызвалення Добруша ў кастрычніку 1943 года працаваў у камандзе па размініраванню горада, затым сакратаром камітэта камсамола фабрыкі «Герой Працы». З 1944 года Кухараў — член КПСС. Жыў у горадзе Добруш Гомельскай вобласці. Фёдар Якаўлевіч Кухараў разам са сваім сябрам Васілём Бурым загінуў 20 мая 1946 года падчас абясшкоджвання неразарванага снарада часоў Вялікай Айчыннай вайны.

Памяць

• У гонар Кухарава устаноўлены мемарыяльныя дошкі ў гарадскім парку горада Добруша Гомельскай вобласці і на будынку школы № 2.

Раманаў Павел Мінаевіч

Павел Мінаевіч Раманаў (29 верасня 1905, Чыта, Забайкальская вобласць, Расійская імперыя — 13 мая 1944, Ушацкі раён, Віцебская вобласць) — Герой Савецкага Саюза (1944), адзін з арганізатараў і кіраўнікоў партызанскага руху ў Віцебскай вобласці ў гады Вялікай Айчыннай вайны.

Біяграфія

Пасля ўсталявання Савецкай улады ў Беларусі пражываў і працаваў у Гомелі. У 1927—1929 гадах праходзіў службу ў Рабоча-сялянскай Чырвонай арміі. Пасля Кастрычніцкай рэвалюцыі яго сям’я вярнулася ў Беларусь, у Гомель. З 16 гадоў Павел працаваў кавалём, буравым майстрам, кацельшчыкам. У 1927-1929 гадах праходзіў службу ў пагранічных войсках Савецкага Саюза. З 1931 года ён — старшыня заводскага прафсаюзнага камітэта Гомельскага завода «Пралетар», а з 1933 года — дырэктар торфазавода ў горадзе Добруш, у 1938 годдзе Павел Мінаевіч пераходзіць на кіруючую партыйную працу, будучы абраным 2-м сакратаром Добрушскага райкама Камуністычнай партыі ў Гомельскай вобласці. З пачаткам Вялікай Айчыннай вайны Раманаў у складзе знішчальнага атрада ўдзельнічаў у абароне Гомеля, а восенню-зімой 1941-1942 гадоў — ваяваў палітруком у стралковым палку Чырвонай Арміі, удзельнічаючы ў абароне Масквы. У красавіку 1942 года Павел Раманаў быў адкліканы з фронту для падрыхтоўкі да падпольнай працы ў тыле праціўніка. Застаўшыся на акупаванай тэрыторыі, стаў удзельнічаць у падпольным руху. З мая 1942 года Раманаў займаў пасаду другога сакратара Суражскага падпольнага райкама ВКП (б), а з верасня таго ж года — першага сакратара Бешанковіцкага падпольнага райкама ВКП (б). 8 кастрычніка 1942 года ён быў прызначаны камандзірам партызанскай брыгады «За Савецкую Беларусь», якая пад яго кіраўніцтвам паспяхова дзейнічала на тэрыторыі Бешанковіцкага, Гарадоцкага, Дрысенскага, Асвейскага, Расонскага і Ушацкага раёнаў Віцебскай вобласці Беларускай ССР, нанесла праціўніку вялікія страты і вызваліла ад акупацыі буйныя тэрыторыі.

13 мая 1944 года Раманаў узначаліў атрад прыкрыцця і прыняў бой з праціўнікамі, адцягваючы іх на сябе, пакуль асноўныя сілы брыгады вырываліся з акружэння. У тым баі Раманаў загінуў. Пахаваны каля г. п. Ушачы.

Памяць

Імем П. М. Раманава названы вуліцы ў Добрушы, Бешанковічах і аграгарадку Ула Бешанковіцкага раёна.

Узнагароды

• Герой Савецкага Саюза;

• медаль «Залатая Зорка»;

• Ордэн Чырвонага Сцяга;

• Ордэн Айчыннай вайны 1-й ступені;

• Ордэн Леніна.

Талкачоў Міхаіл Фёдаравіч

Міхаіл Фёдаравіч Талкачоў (30 чэрвеня 1922, вёска Дубраўка, Добрушскі раён Гомельскай вобласці — 10 лістапада 1998, Палтава) — удзельнік Вялікай Айчыннай вайны, палкоўнік. Герой Савецкага Саюза (1945). Удзельнік Парада Перамогі 24 чэрвеня 1945 года на Чырвонай плошчы ў Маскве.

Біяграфія

Міхаіл Фёдаравіч нарадзіўся 30 чэрвеня 1922 года ў вёсцы Дуброўка цяпер Добрушскага раёна Гомельскай вобласці (Беларусь) у сям’і селяніна. Беларус. У 1941 годзе скончыў 2 курса Адэскага тэхнікума харчовай прамысловасці.

У Чырвоную Армію прызваны Ленінскім райваенкаматам горада Адэса 15 ліпеня 1941 года. У 1942 годзе скончыў Пензенскае артылерыйскае вучылішча. Член ВКП (б) / КПСС з 1942 года. У дзеючай арміі — з 6 чэрвеня 1942 года. У баях двойчы паранены — 3 снежня 1943 года і цяжка-12 ліпеня 1944 года. За ўзорнае выкананне баявых заданняў камандавання неаднаразова ўзнагароджваўся ордэнамі і медалямі.

Так, 3 снежня 1943 года лейтэнант М.Ф. Талкачоў, знаходзячыся са сваёй батарэяй у баявых парадках пяхоты, умела размеркаваў агнявыя задачы і арганізаваў адлюстраванне контратакі праціўніка. Гарматныя разлікі дзейнічалі мужна і рашуча.

Ведучы агонь прамой наводкай па атакуючым гітлераўцам, артылерысты вымусілі суперніка залегчы, чым забяспечылі магчымасць манеўру сваіх войскаў і палону праціўнік. Батарэя знішчыла да 40 салдат праціўніка, 23 было захоплена ў палон. Камандзірам дывізіёна м.ф. Талкачоў быў прадстаўлены да ўзнагароджання ордэнам Айчыннай вайны 1-й ступені. Загадам камандзіра 171 стралковай дывізіі № 0220 ад 8 снежня 1943 года ўзнагароджаны ордэнам Чырвонай Зоркі.

15 лютага 1945 года ў раёне Родовницы праціўнік спрабаваў прабіцца з акружэння. Батарэя старшага лейтэнанта м. ф. Талкачова заняла агнявую пазіцыю на скрыжаванні шашэйнай і грунтавай дарог з задачай не дапусціць прарыву праціўніка. З світаннем праціўнік сілай да батальёна пры падтрымцы самаходных гармат пайшоў у атаку.

Падпусціўшы атакавалых на 250-300 метраў, батарэя адкрыла агонь. Адно самаходная гармата была падбіта, пяхота праціўніка рассеяная. За дзень батарэя адбіла пяць нападаў суперніка, пры гэтым было падбіта два самаходныя прылады, адна бронемашына, два матацыкла, больш за 100 салдат і афіцэраў. Апошнюю за дзень атаку ў сувязі з недахопам снарадаў артылерысты адбівалі гранатамі і асабістай зброяй, пры гэтым сем салдат праціўніка было ўзята ў палон. Батарэя ўтрымала свае пазіцыі і не дапусціла прарыву праціўніка на паказаным мяжы. Загадам камандуючага артылерыяй 3-й ударнай арміі № 06/Н ад 19 сакавіка 1945 года старшы лейтэнант М.Ф. Талкачоў быў узнагароджаны ордэнам Аляксандра Неўскага.

16 красавіка 1945 года 171-я стралковая дывізія з Кюстрынскага плацдарма з раёна горада Кінітц паспяхова прарвала варожую абарону на Заходнім беразе ракі Одэр.
Батарэя м. ф. Талкачова знішчала мэты на пярэднім краі абароны праціўніка, прыкрывала флангі надыходзячых падраздзяленняў, не дапускала падыходу рэзерваў праціўніка для контратакі. Баі вяліся ў цяжкіх умовах: вораг аказваў жорсткае супраціў на прамежкавых рубяжах, наносіў агнявыя ўдары, часта контратакаваў.
У ноч на 22 красавіка, высунуўшыся наперад, абганяючы адыходзяць падраздзялення праціўніка, артылерысты м.ф. Талкачова асядлалі шашы і, адбіваючы жорсткія контратакі праціўніка, утрымалі ключавую пазіцыю да падыходу нашых надыходзячых частак.

Вайну скончыў у Берліне, прабіваючы агнём сваіх гармат шлях да Рэйхстагу длястралковых палкоў дывізіі.

Указам Прэзідыума Вярхоўнага Савета СССР ад 31 мая 1945 года за ўзорнае выкананне баявых заданняў камандавання на фронце барацьбы з нямецка-фашысцкімі захопнікамі і праяўленыя пры гэтым мужнасць і гераізм, старэйшаму лейтэнанту Талкачову Міхаілу Фёдаравічу прысвоена званне Героя Савецкага Саюза з уручэннем ордэна Леніна і медаля «Залатая Зорка» (№7413).

Удзельнік Парада Перамогі ў Маскве на Чырвонай Плошчы 24 чэрвеня 1945 года.

Пасля вайны працягваў службу ва Узброеных Сілах. У 1948 годзе скончыў Ленінградскую вышэйшую афіцэрскую школу артылерыі. З 1972 года палкоўнік М. Ф. Талкачоў — у запасе.

Жыў у горадзе Палтава (Украіна). Памёр 10 лістапада 1998 года. Пахаваны на цэнтральных могілках у Палтаве.

Узнагроды

• Узнагароджаны ордэнамі Леніна (31.05.1945), Аляксандра Неўскага (19.03.1945), Айчыннай вайны 1-й (11.03.1985) і 2-й ступені (21.05.1944), 2 Чырвонай Зоркі (8.12.1943, …), медалямі, у тым ліку «за адвагу» (17.04.1943).

Памяць

• Імя М.Ф. Талкачова высечана на памятным знаку ў гонар 60-годдзя Перамогі ў Палтаве.

З ўзнагароднага ліста на М. Ф. Талкачова:

«У падрыхтоўчы перыяд да прарыву моцна ўмацаванай абароны праціўніка з плацдарма Р.Одэр у р-не Амт-Кинитц старэйшы лейтэнант Талкачоў выдатна падрыхтаваў свае разлікі. Вывучаючы пярэдні край суперніка, ён вылучаўся ў перадавыя траншэі нашай пяхоты, асабіста выяўляў і засякаў агнявыя кропкі праціўніка.
Батарэя тав. Талкачова перад пачаткам наступу заняла агнявыя пазіцыі ў 200 метрах ад праціўніка, якая адна з першых пачала артылерыйскі наступ, расстрэльваючы агнявыя кропкі праціўніка прамой наводкай на адлегласці 200 метраў, расчышчаючы шлях надыходзячай пяхоце, вынікаючы ў яе перадавых баявых парадках.

B перыяд артпадрыхтоўкі прыладамі батарэі старэйшага лейтэнанта Талкачова было знішчана 6 агнявых кропак з прыслугай, больш за 50 салдат і афіцэраў, падушаныя адна артбатарея, якая стаіць на прамой наводцы і адна минбатарея праціўніка.

Выконваючы загад камандавання, у ноч на 22.4.45 батарэя тав. Талкачова прарвалася на 12 км а тыл ворага з раёна Вернойхен, кіруючы і манеўруючы агнём і коламі, ведучы цяжкі бой у тыле праціўніка, адбіваючы бесперапынныя контратакі, батарэя выканала сваю баявую задачу, асядлала шашэйную дарогу і ўтрымала яе да падыходу нашых надыходзячых частак. У тыле ворага агнём батарэі і асабістай зброяй разлікаў знішчана больш за 100 салдат і афіцэраў пр-ка, падаўлены агонь трох цяжкіх дальнабойных гармат. Л-т Талкачоў пад моцным артминометным і ружэйна-кулямётным агнём пр-ка, выяўляючы геройства, асабіста кіраваў агнём сваіх гармат і арганізаваў кругавое адлюстраванне контратак праціўніка.

Варты прадстаўлення да вышэйшай урадавай узнагароды-звання «Героя Савецкага Саюза».
Камандзір 185 отд. істра. супрацьтанкавага дывізіёна
Капітан Марынкевіч
25 красавіка 1945 г.»

Уласенка Ілья Архіпавіч

Ілья Архіпавіч Уласенка (19 ліпеня 1902 — 11 мая 1963) — савецкі афіцэр, удзельнік Вялікай Айчыннай вайны, намеснік камандзіра дывізіі, начальнік палітаддзела 75-й гвардзейскай стралковай дывізіі 30-га стралковага корпуса 60-й арміі Цэнтральнага фронту, Герой Савецкага Саюза (17.10.1943), гвардыі палкоўнік, пазней гвардыі генерал-маёр (1954).

У гады Вялікай Айчыннай вайны ваенны камісар 69-й брыгады войскаў НКУС па ахове асабліва важных прамысловых прадпрыемстваў, ваенны камісар 8-й мотастралковай дывізіі ўнутраных войскаў НКУС, 13-й мотастралковай дывізіі ўнутраных войскаў НКУС, ваенны камісар 95-й стралковай дывізіі, намеснік камандзіра дывізіі, начальнік палітаддзела 75-й гвардзейскай стралковай дывізіі, начальнік палітаддзела 61-га стралковага корпуса.

Ваяваў на франтах: Заходні (1941—1942), Паўднёва-Заходні (1942), Сталінградскі (1942—1943), Цэнтральны, Варонежскі (1943), 1-ы Украінскі (1943—1944), 1-ы Беларускі (1944—1945). Удзельнічаў у галоўных бітвах Вялікай Айчыннай вайны: абарона Масквы, Сталінградская бітва, бітва на Курскай дузе, бітва за Дняпро і вызваленне Кіева, вызваленне Беларусі, вызваленне Польшчы, Вісла-Одэрская аперацыя, Берлінская аперацыя.

Біяграфія

Нарадзіўся 19 ліпеня 1902 года ў горадзе Добрушы (цяпер Гомельская вобласць, Беларусь) у сям’і рабочага. Скончыў пачатковую школу, з 1917 года працаваў на Добрушскай папяровай фабрыцы.

У 1924—1926 гадах — тэрміновая служба ў Чырвонай Арміі (чырвонаармеец 2-га радыёпалка).

Пасля войска працаваў у Добрушы, быў абраны ў камітэт Прафсаюзу работнікаў папяровай прамысловасці. Член КПСС з 1929 года. У 1929 годзе пераведзены ў ЦК Прафсаюза ў Маскву, загадчык аддзелам кадраў. У 1931 годзе прызначаны дырэктарам папяровай фабрыкі «Чырвоная Зорка» (г. Чашнікі, Беларусь, цяпер Папяровая фабрыка Чырвоная зорка, затым загадчык аддзелам тэхкантролю Маскоўскай кардалентнай фабрыкі імя 7-й гадавіны Кастрычніка. Абіраўся дэпутатам Массавета.

У маі 1932 года па рашэнні Маскоўскага камітэта ВКП(б) мабілізаваны і накіраваны на ўзмацненне партыйна-палітычнай працы ў войскі НКУС. Служыў на пасадах ад памочніка камандзіра дывізіёна да начальніка палітаддзела 14-й дывізіі войскаў НКУС. Вучыўся ў КамВНУ і Вышэйшай пагранічнай школе (пазней ордэна Леніна Вышэйшая школа войскаў НКУС СССР). У сувязі з рэарганізацыяй палітаддзелу ў сакавіку 1941 года назначаны намеснікам камандзіра палка па палітчастцы ў 180-ы полк войскаў НКУС (дыслакаваўся ў Сталінагорску (цяпер горад Новамаскоўск Тульскай вобласці).

У гады Вялікай Айчыннай вайны

З пачаткам вайны, 24 чэрвеня 1941 года батальённы камісар І. А. Уласенка разам з падпалкоўнікам Г. Б. Сафіўліным на базе 180-га палка, 76-га, 114-га і 115-га асобных батальёнаў войскаў НКУС фармуе ў горадзе Тула ​​згодна з мабiлiзацыйнымі планамі 69-ю брыгаду войскаў НКУС па ахове асабліва важных прадпрыемстваў прамысловасці. На пасадзе ваеннага камісара гэтай брыгады (камандзір брыгады палкоўнік А. К. Мельнікаў) у складзе 50-й арміі прымае актыўны ўдзел у Тульскай абарончай аперацыі, адлюстроўваючы наступ 2-й танкавай групы Х. Гудэрыяна. Начальнік войскаў НКУС Заходняга фронту генерал-маёр Пятроў І. А. напісаў:

У дні Вялікай Айчыннай вайны, асабісты склад брыгады, дзе ваенкомам тав. Уласенка, паказаў узоры мужнасці і геройства па ахове і абароне горада Тулы.
20.10.41 г. высланы для абароны г. Тулы батальён 69-й брыгады пад праўзыходнымі сіламі праціўніка вымушаны быў адыходзіць, але з’яўленне тав. Уласенка сярод байцоў, камандзіраў і палітработнікаў гэтага батальёна, яго асабісты прыклад і ўменне натхніць байцоў, спынілі іх, у выніку чаго ворагу быў нанесены сур’ёзны ўрон, праціўнік страціў больш за 300 салдат і афіцэраў.
У дні ўзмоцненага наступлення ворага на г. Тула, тав. Уласенка разам з 156-м палком войскаў НКУС знаходзіўся ўвесь час на пярэднім краі абароны, вытрымліваў неаднаразовыя «псіхічныя атакі» ворага, знішчаючы танкі і жывую сілу праціўніка.

«За праяўленую асабістую адвагу, мужнасць і умелае кіраўніцтва ў баі» Указам Прэзідыума Вярхоўнага Савета СССР Уласенка І. А. узнагароджаны ордэнам Чырвонага Сцяга. За мужнасць і гераізм, праяўленыя пры абароне Тулы, больш за пяцьдзесят байцоў і камандзіраў 69-й брыгады былі ўзнагароджаны ордэнамі і медалямі.

У лютым 1942 г. старшы батальённы камісар І. А. Уласенка прызначаны ваенным камісарам 8-й мотастралковай дывізіі ўнутраных войскаў НКУС, якая ўваходзіла ў склад Паўднёва-Заходняга фронту. У маі 1942 года на аснове 8-й мотастралковай дывізіі фарміруецца 13-я мотастралковая дывізія ўнутраных войскаў НКУС. І. А. Уласенка прызначаны яе ваенным камісарам, удзельнічае ў яе фарміраванні, а з мая месяца 1942 — у баях Харкаўскай аперацыі. Дывізія вядзе кровапралітныя баі ў раёне г. Ізюм, у абароне па рацэ Северскі Данец, у раёне г. Купянск, г. Варонеж, па рацэ Хапёр на ўсход ад г. Барысаглебск.

Панясучы значныя страты ў баях, 15 чэрвеня 1942 года 13-я мотастралковая дывізія ўнутраных войскаў НКУС па загадзе Стаўкі ВГК была перафарміравана, уведзена ў склад Чырвонай Арміі і атрымала найменне 95-й стралковай дывізіі. І. А. Уласенка прызначаны камісарам дывізіі, а пасля скасавання інстытуту вайсковых камісараў 9 кастрычніка 1942 года — намеснікам камандзіра дывізіі па палітчастцы.

З 19 верасня 1942 года 95-я стралковая дывізія ў складзе 62-й арміі ўдзельнічае ў абароне Сталінграда, ведучы кровапралітныя баі за Мамаеў Курган, заводы «Чырвоны Кастрычнік», «Барыкады», Трактарны аж да разгрому нямецкай групоўкі 2 лютага 1943 года. Камандзір дывізіі палкоўнік В. А. Гарышны(руск.) бел. ва ўзнагародным лісце напісаў:

Тав. Уласенка з 18.9 па 20.10.42 года ў перыяд разлютаваных бесперапынных баёў 95-й СД за горад Сталінград — увесь час знаходзіўся на самых адказных участках, паспяхова кіруючы дзеяннямі частак дывізіі.
27 верасня, калі шэраг падраздзяленняў 241-га СП, пад моцным націскам праціўніка, пачалі без загаду адкочвацца назад, тав. Уласенка, асабіста узначаліўшы групу камандзіраў і байцоў 241-га СП, не толькі аднавіў становішча, але і адкінуў праціўніка назад нанёсшы яму значныя страты.
Прыкладам мужнасці і адвагі мабілізоўваў асабісты склад дывізіі на паспяховае выкананне пастаўленых задач: 95-я СД у барацьбе за горад Сталінград знішчыла звыш 10000 салдат і афіцэраў праціўніка, 49 танкаў, і іншую тэхніку ворага, паказаўшы пры гэтым выключную ўпартасць ў баі і бязмежную адданасць сваёй радзіме.

За абарону Сталінграда 95-й стралковай дывізіі прысвоена званне гвардзейскай, 1 сакавіка 1943 года яна была ператворана ў 75-ю гвардзейскую стралковую дывізію. «За праяўленую мужнасць, рашучасць і умелае кіраўніцтва часткамі дывізіі ў баі». Указам Прэзідыума Вярхоўнага Савета СССР намеснік камандзіра дывізіі па палітчастцы, начальнік палітаддзела дывізіі палкоўнік І. А. Уласенка ўзнагароджаны другім ордэнам Чырвонага Сцяга.

З 6 ліпеня 1943 года ў раёне Поныраў(руск.) бел. — Альхаваткі дывізія ў складзе 13-й арміі ўдзельнічае ў баях па адбіцці нямецкага наступу на Курскай дузе, а затым у разгроме і пераследзе праціўніка. Уласенка І. А. «у перыяд баёў на Арлова-Курскім кірунку з 6 па 16 ліпеня 1943 г. праявіў адвагу і мужнасць. Вялікую агітацыйную працу праводзіў на перадавой нягледзячы на бамбёжку і артылерыйска-мінамётны абстрэл праціўніка, чым дамогся высокага маральнага стану частак дывізіі». За ўзорнае выкананне баявых заданняў і праяўленыя пры гэтым мужнасць і гераізм Указам Прэзідыума Вярхоўнага Савета СССР 21 ліпеня 1943 дывізія ўзнагароджана ордэнам Чырвонага Сцяга. І. А. Уласенка узнагароджаны ордэнам Чырвонай Зоркі.

У баях за вызваленне Украіны дывізія ўдзельнічае ў Чарнігаўска-Прыпяцкай аперацыі і першай на ўчастку 60-й армии фарсіруе раку Дзясну, а 23 верасня 1943 першай адразу фарсіруе раку Дняпро ў 35 км на поўнач ад горада Кіева ў раёне сяла Яснагародкі Вышгарадскага раёна Кіеўскай вобласці. «Палкоўнік Уласенка ў перыяд баёў па фарсіраванні ракі Дняпро 23-29 верасня 1943 года ў раёне Яснагародка і ў наступных аперацыях па замацаванню на плацдарме праявіў ініцыятыву і ўменне палітычна забяспечыць аперацыі па фарсіраванні рэк Дзясна і Дняпро». Кіраваў партыйна-палітычнай працай, мабілізаваў воінаў на паспяховае выкананне баявых заданняў, асабіста арганізаваў фарсіраванне рэк Дзясны і Дняпра, сваім прыкладам натхняў воінаў у баі. Пастаянна знаходзіўся ў баявых частках, праявіў мужнасць і самаадданасць.

Указам Прэзідыума Вярхоўнага Савета СССР ад 17 кастрычніка 1943 года за паспяховае фарсіраванне Дняпра на поўнач ад Кіева, трывалае замацаванне плацдарма на заходнім беразе ракі Днепр і праяўленыя пры гэтым мужнасць і геройства гвардыі палкоўніку Уласенка І. А. прысвоена званне Героя Савецкага Саюза з уручэннем ордэна Леніна і медалі «Залатая Зорка».

У лістападзе 1943 дывізія ўдзельнічае ў баях па вызваленні правабярэжнай Украіны. За вызваленне горада Бахмача дывізія атрымлівае найменне «Бахмачская». Пасля даўкамплектавання з прычыны вялікіх страт, дывізія ўдзельнічае ў Калінкавіцка-Мазырскай аперацыі, за вызваленне горада Калінкавічы ўзнагароджана ордэнам Суворава II-й ступені. І. А. Уласенка узнагароджаны другім ордэнам Чырвонай Зоркі.

З студзеня 1944 дывізія ўдзельнічае ў аперацыі «Баграціён» па вызваленні Беларусі.

За ўдзел у разгроме праціўніка пад Бабруйскам і вызваленне Баранавіч дывізія ўзнагароджана другім ордэнам Чырвонага Сцяга.

У чэрвені 1944 І. А. Уласенка прызначаны начальнікам палітаддзела 61-га стралковага корпуса 69-й арміі] 1-га Беларускага фронту. Удзельнічае ў Люблін-Брэсцкай аперацыі, у ходзе якой войскі 61-га корпуса 20 ліпеня фарсіравалі раку Заходні Буг у раёне Кладнеў-Ясеніца-Загурнік, а 29 ліпеня фарсіравалі Віслу ў раёне горада Пулавы і захапілі Пулаўскі плацдарм на яе заходнім беразе. За праяўленую геройства і асабістую мужнасць, уменне кіраваць войскамі ў баях гвардыі палкоўнік Уласенка І. А. быў узнагароджаны ордэнам Кутузава II-й ст.

Камандзір 61-га стралковага корпуса генерал-маёр Грыгар’еўскі І. Ф. напісаў:

Герой Савецкага Саюза гвардыі палкоўнік Уласенка ў перыяд падрыхтоўкі наступу і прарыву доўгачасовай абароны праціўніка на р. Тур’і ў раёне с. Ягаднага. Валынскай вобласці паказаў узоры мужнасці і ўмення камандаваць войскамі ў наступе. Пры яго актыўным і непасрэдным удзеле войскі корпуса фарсіравалі раку Заходні Буг і выйшлі на дзяржаўную мяжу СССР.
Гвардыі палкоўнік Уласенка знаходзіўся ўвесь час у баявых парадках частак корпуса, канкрэтна кіраваў пабудовай перапраў, перакідкай боепітання, прадуктаў на другі бераг ракі Заходні Буг, паказваючы ўзоры мужнасці і асабістай адвагі.
Не даючы суперніку замацавацца на прамежкавых рубяжах, часткі корпуса неадступна з баямі пераследвалі яго, умела адбіваючы контратакі. Гвардыі палкоўнік Уласенка быў у гэты перыяд непасрэдна ў частках, дзе забяспечваў выкананне задач, пастаўленых камандзірам корпуса. Літаральна на плячах суперніка часткі корпуса 28 ліпеня г/г выйшлі да берагоў ракі Віслы. У гэтым немалая заслуга тав. Уласенкі.

Войскі 61-га стралковага корпуса прымалі актыўны ўдзел у Вісла-Одэрскай аперацыі. 15 студзеня быў вызвалены горад Радам, за што корпус атрымаў ганаровае найменне «Радамскі». Працягваючы наступленне, корпус фарсіраваў рэкі Піліцу і Варту, вызваліў гарады Тамашув і Яроцін, а ў канцы студзеня выйшаў да ракі Одэр на поўнач ад горада Франкфурта-на-Одэры.

У красавіку 1945 гады корпус удзельнічаў у Берлінскай наступальнай аперацыі.

Пры прарыве моцна умацаванай, глыбока эшаліраванай абароны немцаў, якая прыкрывала Берлін з усходу, 16 кастрычніка 1945 г. на заходнім беразе ракі Одэр ў раёне Лебуса(руск.) бел. (Германія) Герой Савецкага Саюза гвардыі палкоўнік Уласенка правёў вялікую палітработу, нацэліўшы палітычны склад корпуса на выкананне пастаўленых задач па разгрому нямецкіх захопнікаў. У перыяд саміх баёў непасрэдна знаходзіўся на НП разам з камандзірам корпуса, бываў у частках і падраздзяленнях, канкрэтна кіраваў палітскладам, арганізоўваў палітработу сярод байцоў і афіцэраў.
Прарваўшы абарончую паласу немцаў да подступах Берліна, часткі корпуса сумесна з іншымі войскамі фронту на паўднёвы ўсход ад горада Берліна атачылі буйную групоўку сіл праціўніка і з 24.4.45 г. па 2.5.45 г. знішчылі яе. Тав. Уласенка таксама прыняў актыўны і непасрэдны ўдзел у разгроме нямецкай групоўкі.

За прарыў умацаванай паласы ворага, нягледзячы на выключнае супрацьдзеянне апошняга, за ўмелае забеспячэнне палітработы ў войсках і актыўнае палітычнае кіраўніцтва наступальнымі аперацыямі Уласенка І. А. узнагароджаны ордэнам Багдана Хмяльніцкага.

Удзел у баявых дзеяннях Вялікай Айчыннай вайны гвардыі палкоўнік Уласенка І. А. скончыў з выхадам 61-га Радамскага стралковага корпуса на раку Эльба ў раёне г. Магдэбург і сустрэчай 1 мая 1945 года з амерыканскімі войскамі.

У пасляваенныя гады

Магіла Уласенкі на Лук’янаўскіх вайсковых могілках.
У ліпені 1945 І. А. Уласенка быў прызначаны начальнікам палітаддзела — намеснікам начальніка Упраўлення Савецкай ваеннай адміністрацыі па палітычных пытаннях правінцыі Мекленбург (Мекленбург-Пярэдняя Памеранія, сталіца г. Шверын), і на гэтай пасадзе працаваў да ўтварэння Германскай Дэмакратычнай Рэспублікі ў 1949 годзе. За працу ў СВА узнагароджаны ордэнам Працоўнага Чырвонага Сцяга. У 1950-51 гадах вучыўся ў Ваенна-палітычнай акадэміі імя Леніна. З красавіка 1951 года — нам. начальніка палітупраўленняў Паўднёва-Уральскай ваеннай акругі, з кастрычніка 1953 г да 3 кастрычніка 1957 года — начальнік палітупраўленняў ПаўднУрВА. Званне «генерал-маёр» прысвоена ў 1954 годзе. Узнагароджаны ордэнам Чырвонага Сцяга, ордэнам Леніна.

З 1957 года І. А. Уласенка у адстаўцы, жыў у Кіеве. Памёр 11 мая 1963 года. Пахаваны ў Кіеве на Лук’янаўскіх вайсковых могілках.

Узнагароды

• медаль «Залатая Зорка» № 1551 Героя Савецкага Саюза (17 кастрычніка 1943 г.)

• Два ордэна Леніна (1943, 1956)

• Тры ордэна Чырвонага Сцяга (1942, 1942, 1950)

• Ордэн Кутузава II ступені (1944 г.)

• Ордэн Багдана Хмяльніцкага II ступені (1945)

• Ордэн Працоўнага Чырвонага Сцяга (1948)

• Два ордэна Чырвонай Зоркі (1943, 1945)

• Медаль «За баявыя заслугі»

• Медаль «За абарону Масквы»

• Медаль «За абарону Сталінграда»

• Медаль «За перамогу над Германіяй у Вялікай Айчыннай вайне 1941—1945 гг.»

• Медаль «За ўзяцце Берліна»

• Медаль «За вызваленне Варшавы»

• Медаль «У памяць 800-годдзя Масквы»

• Медаль «30 гадоў Савецкай Арміі і Флота»

• Бронзавы медаль «Заслужаным на поле Славы» (Польшча)

• Медаль «За Одру, Нісу і Балтыку» (Польшча)
  

Памяць

• На радзіме Героя, у горадзе Добрушы імем Уласенкі названая вуліца, а ў Мемарыяле, прысвечаным землякам, загінулым на Вялікай Айчыннай вайне і Героям Савецкага саюза, устаноўлена стэла з імем І. А. Уласенкі.

• У Кіеве на доме № 4 па вул. Лаўрскай, дзе жыў Герой, устаноўлена мемарыяльная дошка.

• У Кіеве на Лукьянаўскіх вайсковых могілках усталяваны помнік (скульптары А. С. Фужэнка і Г. Н. Кальчанка).

Халяўка Мікалай Аляксеевіч

Мікалай Аляксеевіч Халяўка (1916—1998) — сяржант Рабоча-сялянскай Чырвонай Арміі, удзельнік Вялікай Айчыннай вайны, Герой Савецкага Саюза (1945).

Біяграфія
Мікалай Халяўка нарадзіўся 23 снежня 1916 года ў вёсцы Івакі (цяпер — Добрушскі раён Гомельскай вобласці Беларусі). Пасля заканчэння трох класаў школы працаваў спачатку ў калгасе, потым у міліцыі. У 1937 годзе Халяўка быў прызваны на службу ў Рабоча-сялянскую Чырвоную Армію. З пачатку Вялікай Айчыннай вайны — на яе франтах.

Да снежня 1944 года гвардыі сяржант Мікалай Халяўка быў зараджальшчыкам самаходнай артылерыйскай устаноўкі 108-га гвардзейскага самаходнага артылерыйскага палка 18-й арміі 4-га Украінскага фронту. Вызначыўся падчас вызвалення Ужгарада. 2 снежня 1944 года Халяўка асабіста закідаў гранатамі дзот які перашкаджаў наступленню пяхоты, знішчыўшы некалькі варожых салдат і захапіўшы яшчэ двух у палон.

Указам Прэзідыума Вярхоўнага Савета СССР ад 24 сакавіка 1945 года гвардыі сяржант Мікалай Халяўка быў удастоены высокага звання Героя Савецкага Саюза з уручэннем ордэна Леніна і медаля «Залатая Зорка».

Пасля заканчэння вайны Халяўка быў дэмабілізаваны. Жыў на радзіме, працаваў у калгасе.

Узнагароды

• Ордэн Айчыннай вайны 1-й ступені

• Герой савецкага саюза

• Медаль «Залатая зорка»

• Ордэн Леніна

Хлуднеў Фёдар Мацвеевіч

Фёдар Мацвеевіч Хлуднеў (1917—1944) — гарматны нумар 89-й цяжкай гаўбічнай артылерыйскай брыгады разбурэння (12-я артылерыйская дывізія, 4-ы артылерыйскі корпус прарыву, 65-я армія, Беларускі фронт), чырвонаармеец.

Біяграфія

Нарадзіўся 5 мая 1917 года ў пасёлку Караул Усць-Урлукской станіцы, цяпер сяло Жындо-2 Красночикойского раёна Забайкальскага краю ў сям’і рабочага (па іншых дадзеных, казака, рэпрэсаванага ў 1938 годзе за ўдзел у грамадзянскай вайне ў 1-й Забайкальскай казачай дывізіі атамана Сямёнава). Рускі. Скончыў 3 класа. З 1930 года жыў у вёсцы Хілагосан Хілокскага раёна, затым на чыгуначнай станцыі Хілок. Працаваў у Хілокскім лестрангасе пілаправам, вальшчыкам лесу, трэлеўшчыком. Прызваны ў армію ў 1941 годзе Хілоцкім райваенкаматам.
Падчас Вялікай Айчыннай вайны ў дзеючай арміі — з 28 красавіка 1943 года. Ваяваў на Цэнтральным (з 20 кастрычніка 1943 года — беларускім) фронце.
Асабліва вызначыўся ў баях па пашырэнні плацдарма на правым беразе Дняпра ў раёне на поўдзень ад горада Рэчыца (Гомельская вобласць Беларусі). Знаходзячыся на назіральным пункце батарэі, 18 і 19 лістапада 1943 года агнём ручнога кулямёта адбіў 3 атакі праціўніка, які спрабаваў прарвацца да пазіцый батарэі. Быў двойчы паранены, але поля бою не пакінуў. Спыніў агонь толькі тады, калі страціў прытомнасць пасля другога ранення. Ф. М. Хлуднев памёр ад ран 2 студзеня 1944 года (па дадзеных ОБД «Мемориал») у ваенным шпіталі горада Добруша Гомельскай вобласці. Пахаваны на Вайсковых могілках горада Добруш, дзе ўсталяваны помнік.

Узнагароды

Указам Прэзідыума Вярхоўнага Савета СССР ад 24 снежня 1943 года за ўзорнае выкананне баявых заданняў камандавання на фронце барацьбы з нямецкімі захопнікамі і праяўленыя пры гэтым адвагу і геройства Хлудневу Фёдару Мацвеевічу прысвоена званне Героя Савецкага Саюза.
Узнагароджаны ордэнам Леніна (24.12.1943).

Памяць
Імем Героя названы вуліцы ў гарадах Добруш (Гомельская вобласьць, Беларусь), Хилок (Забайкальскі край), сяло Жиндо-2 і Линево Возера Хилокского раёна. Стэла ў гонар Ф. М. Хлуднева ўстаноўлена ў горадзе Хилок ля сярэдняй школы №1, бюсты — у горадзе Хилок ў сярэдняй школы №20, у вёсцы Линево Возера.

Цершакоў Аляксей Дзмітрыевіч

Аляксей Дзмітрыевіч Церашкоў (18 лютага 1893, вёска Карма, Добрушскі раён, Гомельская вобласць — 18 сакавіка 1960, Горкі, РСФСР) — савецкі ваенны дзеяч, генерал-лейтэнант. Герой Савецкага Саюза.

Біяграфія

23 мая 1943 года генерал-маёр А. Д. Церашкоў прызначаны камандзірам 38-га стралковага корпуса, які ўзначальваў да Перамогі. Корпус у складзе 50-й, 49-й і 33-й армій прымаў удзел у Смаленскай, Бранскай, Гомельска-Рэчыцкай наступальных аперацыях. У Беларускай стратэгічнай наступальнай аперацыі генерал-маёр А. Д. Церашкоў паспяхова дзейнічаў пры акружэнні і знішчэнні Магілёўскай групоўкі праціўніка, а ў ходзе Мінскай аперацыі забяспечыў высокі тэмп наступлення, з ходу вызваліўшы гарады Чавусы і Чэрвень. Корпус вызначыўся пры фарсіраванні Віслы ў раёне горада Пулавы і утрыманьні пулавского плацдарма.

14 студзеня 1945 года ў ходзе Вісла-Одэрская стратэгічнай наступальнай аперацыі 38-ы стралковы корпус генерала А. Д. Церашкова ў складзе 33-й арміі 1-га Беларускага фронту прарваў абарону праціўніка на пулаўскім плацдарме і прыступіў да пераследу ворага. З ходу фарсіраваўшы раку Варта, байцы корпуса за 15 сутак з баямі прайшлі 400 кіламетраў, першымі з стралковых падраздзяленняў фронту ўступілі на тэрыторыю Германіі — Брандэнбурга, фарсіравалі Одэр і захапілі плацдарм у раёне горада Фюрстэнберг.

Званне Героя Савецкага Саюза было прысвоена Указам Прэзідыума Вярхоўнага Савета СССР ад 6 красавіка 1945 года.

Пасля разгрому Германіі генерал-лейтэнант Церашкоў удзельнічаў у савецка-японскай вайне.

У пасляваеннай час генерал-лейтэнант Церашкоў працягнуў службу: камандаваў корпусам, быў намеснікам камандуючага Горкаўскага ваеннай акругі па ВНУ. З 1953 года ў адстаўцы. Пражываў у горадзе Горкім.

Узнагароды і званні

• Медаль «Залатая зорка»;
• двойчы атрымаў Ордэн Леніна;
• чатыры разы атрымаў Ордэн Чырвонага Сцяга;
• Ордэн Суворава;
• Ордэн Кутузава ІІ ступені;
• Медель «За абарону Масквы»;
• Юбілейны медаль «XX гадоў Рабоча-Сялянскай Чырвонай Арміі».

Званне Героя Сацыялістычнай Працы — найвышэйшая ступень працоўнай адзнакі за выдатныя дасягненні і заслугі перад сваім народам і дзяржавай. Адзінаццаць ураджэнцаў Доб-рушчыны былі ўдастоены гэтага звання. У кожнага з іх свая біяграфія і свая прафесія, але ўсім ім уласціва агульная рыса — працавітасць, наватарства, высокае пачуццё абавязку перад Радзімай.

Балюнова Праскоўя Васільеўна

Праскоўя Васільеўна Балюнова — Герой Сацыялістычнай Працы (1966). Нарадзілася 30 кастрычніка 1909 года (па іншых даных у 1910 годзе) у вёсцы Крупец Добрушскага раёна ў сялянскай сям’і.

З 1932 года працавала ў калгасе «Шлях сацыялізму» у сваёй вёсцы. Перажыла фашысцкую акупацыю. Муж загінуў на фронце, засталася з трыма малалетнімі дзецьмі. Пасля вызвалення раёна прыняла актыўны ўдзел у аднаўленні калгаснай гаспадаркі

З 1945 года працавала даяркай у калгасе «Беларусь» Дабрарушскага раёна. Дабілася высокіх паказчыкаў у працы. У год 20-годдзя яе праца на ферме ў бухгалтэрыі калгаса падлічылі, што за час працы надаіла столькі малака, што для перавозкі яго спатрэбіўся б цэлы чыгуначны састаў.

Пісьменна падыходзіла да сыходу за каровамі, умела па-гаспадарску выкарыстоўваць корму. Сена і салому выдавала толькі добра запраўленымі, ўжывала мінеральныя, хімічныя і вітамінныя дабаўкі. Карміла кароў у залежнасці ад іх прадуктыўнасці. Не аднойчы даводзілася ёй мяняць раздоеных кароў на первотелок, гэта значыць усё пачынаць спачатку. Праходзіў год, другі, і яна новую групу раздаў, рабіла высокоудойной. Займала першае месца ў спаборніцтве і зноў брала групу першацёлак.

Указам Прэзідыума Вярхоўнага Савета СССР ад 22 сакавіка 1966 года за дасягнутыя поспехі ў развіцці жывёлагадоўлі, павелічэнні вытворчасці і нарыхтовак мяса, малака, яек, воўны і іншай прадукцыі Балюновай Праскоўі Васільеўне прысвоена званне Героя Сацыялістычнай Працы з уручэннем ордэна Леніна і залаты м елі «Серп і молат».

Член КПСС з 1959 года. Дэлегат 23-га з’езда КПСС

Працавала ў калгасе да выхаду на пенсію ў 1971 годзе.

Жыла ў вёсцы (цяпер – аграродак) Крупец Добрушскага раёна. Памерла 15 красавіка 1981 года. Пахавана на могілках аграгарадка Крупец.

Узнагароджана ордэнам Леніна (22.03.1966), медалямі, у тым ліку «За працоўнае адрозненне» (18.01.1958).

Варганаў Леанід Парфілавіч

Леанід Парфілавіч Варганаў нарадзіўся 6 сакавіка1939 ў пасёлку Чырвоны Алёс Добрушскага раёна Гомельскай вобласці. У перыяд Вялікай Айчыннай вайны жыў у роднай вёсцы. У выніку нечаканага выбуху баепрыпасаў часоў вайны атрымаў значную траўму рукі. Пасля заканчэння няпоўнай сярэдняй школы працаваў у калгасе прычэпшчыкам на трактары.

З самага дзяцінства Леанід хацеў стаць механізатарам, але не быў прыняты ў вучылішча па інваліднасці. Юнак самастойна асвоіў асновы кіравання трактарам і ў 1958–1960 гг. працаваў на асваенні цалінных і абложных зямель у адным з саўгасаў Кастанайскай вобласці Казахстана. Ва ўмовах недахопу кваліфікаваных механізатараў быў прызначаны трактарыстам і хутка далучыўся да перадавікоў.

У 1961 г. Л. Варганаў вярнуўся на радзіму і быў прыняты ў вучылішча механізацыі сельскай гаспадаркі. Пасля заканчэння вучобы працаваў у калгасе “Чырвоны Кастрычнік” з цэнтрам у вёсцы Церахоўка. Імкнуўся як мага лепш засвоіць тэхналогію апрацоўкі зямлі, асаблівую ўвагу звяртаў на якасць палявых работ, надаваў вялікае значэнне павышэнню кваліфікацыі.

У пачатку 1970-х гг. у калгасе “Чырвоны Кастрычнік” было створана механізаванае звяно па вырошчванні бульбы, і Леанід Варганаў атрымаў прапанову ўзначаліць яго. Для бульбаводаў наладзілі вучобу ў спецыяльных агратэхнічных гуртках. Леанід Парфілавіч заняўся самаадукацыяй, супрацоўнічаў з агранамічнай службай калгаса, стараўся засвоіць вопыт перадавых бульбаводаў. Вынікам самаадукацыі стаў арыгінальны акучвацель (“самалёт” Варганава), прымяненне якога дазволіла значна палепшыць якасць апрацоўкі міжраддзяў, павысіць прадукцыйнасць працы.

Перадавая агратэхніка вырошчвання бульбы, укараненне ў вытворчасць перадавога вопыту, прымяненне высокаўраджайных гатункаў, засваенне найноўшых спосабаў прымянення арганічных і мінеральных угнаенняў, высокі ўзровень механізацыі вытворчых працэсаў прывялі да высокіх і стабільных вынікаў. Штогадовы збор клубняў у звяне Л. Варганава вырас са 100 цэнтнераў з гектара ў 1971 г. да 311 цэнтнераў у 1976 г.

У 1972 г. за поспехі, дасягнутыя ў павелічэнні вытворчасці і продажу дзяржаве прадуктаў земляробства, і праяўленую працоўную доблесць Леанід Парфілавіч Варганаў быў узнагароджаны ордэнам Працоўнага Чырвонага Сцяга. За вялікія поспехі, дасягнутыя ва Усесаюзным сацыялістычным спаборніцтве, і праяўленую працоўную доблесць у 1973 г. Л. Варганаў быў узнагароджаны ордэнам Леніна. Указам Прэзідыума Вярхоўнага Савета СССР ад 27 снежня 1976 г. Леаніду Парфілавічу Варганаву было прысвоена званне героя Сацыялістычнай Працы з уручэннем ордэна Леніна і залатога медаля “Серп і Молат”.

Як перадавік і наватар вытворчасці Л. Варганаў прыкладаў шмат намаганняў, каб з году ў год дамагацца высокіх вынікаў у працы. Некалькі гадоў запар у калгасе збіралі па 300–350 цэнтнераў бульбы з гектара ў неспрыяльных пагодна-кліматычных умовах канца 1970-х гадоў. Вопыт звяна Л. Варганава сталі выкарыстоўваць бульбаводы іншых гаспадарак раёна.

За доўгія гады работы ў калгасе Леанід Парфілавіч Варганаў зарэкамендаваў сябе як удумлівы працаўнік, выдатны настаўнік моладзі, якога характарызавалі працавітасць, творчы падыход да справы, актыўная грамадзянская пазіцыя.

Леанід Варганаў быў узнагароджаны:

• двума ордэнамі Леніна (1973, 1976),

• ордэнам Працоўнага Чырвонага Сцяга (1972),

• медалямі ВДНГ СССР. У 1980–1985 гг. з’яўляўся дэпутатам Вярхоўнага Савета БССР

Памёр 9 верасеня 1995 года.

Вольскі Аркадзь Іванавіч

Аркадзь Іванавіч Вольскі (15 мая 1932, г. Добруш Гомельскай вобласці — 9 верасня 2006, Масква) — савецкі і расійскі грамадскі дзеяч. Член ЦК КПСС (1986—1991). Дэпутат ВС РСФСР (1984—1986). Дэпутат Вярхоўнага Савета СССР 11 склікання (1986—1989). Народны дэпутат СССР (1989—1991). Член РАЕН. Прэзідэнт РСПП у 1990—2005 гг.

Нарадзіўся ў сям’і настаўнікаў. Маці — Вольская Ганна Сямёнаўна (1906—1973), бацька — Вольскі Іван Паўлавіч (1896—1975), абодва родам з Беларусі. Сям’я Вольскіх да вайны жыла ў г. Гродне. З пачаткам вайны Іван Паўлавіч Вольскі быў закліканы на фронт у чэрвені 1941 года і ваяваў да 1944, калі атрымаў раненне. Пасля вайны Іван Паўлавіч працаваў дырэктарам школы ў Бранскай вобласці, адначасова выкладаў там гісторыю. Ганна Сямёнаўна Вольская пасля пачатку вайны працавала ў штабе партызанскага руху ў г. Маскве, пасля вайны ў аддзеле народнай адукацыі ЦК КПСС, інструктарам.

Напачатку войны пры адступе савецкіх войскаў трапіў у дзіцячы дом у Хвалынск (Саратаўская вобласць). (Да канца вайны сям’я знайшлася.)

Займаўся боксам і фехтаваннем.

Скончыў з адзнакай Маскоўскі інстытут сталі і сплаваў у 1955, інжынер-металург (да 1956 года інстытут насіў назву «Маскоўскі інстытут сталі імя І. В. Сталіна»).

У 1955—1969 гадах працаваў на Маскоўскам аўтазаводзе імя І. А. Ліхачова, прайшоў шлях ад памочніка майстра, майстра і начальніка 3-га ліцейнага цэха да начальніка ліцейнай вытворчасці і сакратара парткама ЗІЛ.

Стаў ініцыятарам шэрага тэхнічных навін і ў 1970 быў ганараваны Дзяржаўнай прэміі СССР.

У 1969—1990 гадах працаваў у ЦК КПСС — узначальваў сектар аўтамабільнай прамысловасці аддзела машынабудавання, потым працаваў у пасады намесніка начальніка аддзела машынабудавання, з 1985 г. узначальваў аддзел машынабудавання ЦК. Прымаў наўпросты актыўны ўдзел у стварэнні гігантаў айчыннай аўтамабільнай прамысловасці ВАЗ і КАМАЗ.

З 1983 па 1984 год быў прызначаны памочнікам па эканоміцы Генеральнага сакратара ЦК КПСС Ю. Андропава. У перыяд з 1984 па 1985 год памочнік па эканоміцы Генеральнага сакратара ЦК КПСС К. У. Чарненка.

У 1986 годзе правёў тры месяцы на Чарнобыльскай АЭС, беручы ўдзел у ліквідацыі наступстваў аварыі. У 1988—1990 гадах па даручэнні М. С. Гарбачова, А. Вольскі ўзначальваў Камітэт асобага кіравання Нагорна-Карабахскай аўтаномнай вобласцю. У 1989 годзе 92 % насельніцтва Карабаха — і армяне, і азербайджанцы — абралі А. Вольскага народным дэпутатам СССР.

Пасля жнівеньскіх падзей 1991 года прызначаны намеснікам кіраўніка Камітэта па аператыўным кіраванні народнай гаспадаркі СССР, адказваў за прамысловасць і абаронны комплекс. У 1995 годзе ён быў намеснікам кіраўніка дэлегацыі па мірным вырашэнні канфлікту ў Чачэнскай Рэспубліцы.

У 1990 годзе А. І. Вольскі пры ўдзеле Е. П. Веліхава (з боку АН СССР) стварыў Навукова-прамысловы саюз, пасля пераназваны ў Расійскі саюз прамыслоўцаў і прадпрымальнікаў, які сам і ўзначальваў у перыяд з 1990 па 2005 год на пасадзе прэзідэнта РСПП. Сам бізнесам не займаўся. Узнагароджаны шматлікімі савецкімі і расійскімі ордэнамі і ўзнагародамі.

Памёр 9 верасня 2006 года пасля цяжкай і працяглай хваробы (востры лейкоз). Пахаваны на Новадзявочых могілках у Маскве.

Кажамякін Аляксандр Дзмітрыевіч

Аляксандр Дзмітрыевіч Кажамякін (19.08.1899 — 1986)  — Герой Сацыялістычнай Працы (1966). Нарадзіўся ў В.Дзям’янкі Добрушскага р-на Гомельскай вобл.

Удзельнік грамадзянскай вайны. Быў цяжка паранены. У 1920 г. — сакратар, затым старшыня камітэта беднаты Д. Дзям’янкі. У пачатку 1930 — х гг.-агітатар у Рэчыцкім р-не.

З 1937 па 1939 г.-старшыня калгаса «Праўда» Слуцкага р-на, затым электрык на Добрушскай папяровай фабрыцы.

Удзельнік Вялікай Айчыннай вайны з 1941 г.у сакавіку 1942 г. па хваробе быў эвакуіраваны ў тылавой шпіталь г. Ташкента (Узбекістан). Пасля лячэння дэмабілізаваўся. У 1942-1944 гг. знаходзіўся ў эвакуацыі ў Ташкенце. У ліпені 1944 г. быў прызначаны старшынёй Барысаўскага райвыканкама.

У 1945-1948 гг. — старшыня Рудзенскага райвыканкама, затым намеснік старшыні Барысаўскага гарвыканкама. У 1954-1971 гг. — старшыня калгаса ім. У. Чкалава ў Барысаўскім р-не. Дэпутат Вярхоўнага Савета БССР (1959-1963). Баявы і працоўны шлях адзначаны дзяржаўнымі і ўрадавымі ўзнагародамі. Імя А.Д. Кажамякіна прысвоена вуліцы ў Барысаве.

Узнагроджаны:

• двума ордэнамі Леніна,

• ордэнам Айчынная вайны І ступені,

• некалькімі медалямі.

Памер у 1982 годзе.

Кісялёў Ціхан Якаўлевіч

Киселев Тихон Яковлевич (30.7.1917, д. Огородня-Кузьминичская Добрушского р-на Гомел. обл. — 11.1.1983, г. Минск), государственный и партийный деятель, Герой Социалистического Труда (1977), председатель Совета Министров БССР.

Нарадзiўся ён у вёсцы Агародня-Кузьмiнiцкая (цяпер Добрушскi раён Гомельскай вобласцi) у стараверскай сялянскай сям’i. Бацька памёр рана, калi Цiхану было толькi два гады. Скончыў Рэчыцкае педагагiчнае вучылiшча, завочна — Гомельскi педагагiчны iнстытут. З 1936 года — на педагагiчнай рабоце ў школах Ельскага раёна Гомельскай вобласцi. Выкладаў беларускую мову i лiтаратуру. Калi пачалася вайна, настаўнiка ў армiю не прызвалi па стане здароўя, i ён з сям’ёй быў эвакуяваны ў Сталiнградскую вобласць, ва Урупiнскi раён. Там, у самай глыбiнцы Расii, Цiхан Якаўлевiч у гады лiхалецця тры гады працаваў настаўнiкам, дырэктарам мясцовых сельскiх школ. Маладому дырэктару трэба было думаць не толькi пра вучэбны i выхаваўчы працэсы, але i аб тым, як i чым пракармiць галодных мясцовых i эвакуяваных дзетак. Прасiць грошай — гэта не выйсце, таму рашэнне школай, самастойна, зарабiць на хлеб прыйшло само сабой. Кiсялёў выбiў у мясцовым калгасе кавалак зямлi, i ўсё лета разам з вучнямi працавалi на прышкольным участку. Восенню з’явiўся першы ўраджай — капуста, буракi i бульба. Потым сабралi насенне сланечнiка i адвезлi на завод. Усю зiму дзецi ў школе Кiсялёва былi сытымi: бульбу пяклi на сланечнiкавым алеi…

Вярнуўшыся ў 1944-м у вызваленую Беларусь, Цiхан Кiсялёў пачаў партыйную кар’еру. Яго ўзыходжанне да вяршынi ўлады было iмклiвым. У 1948 годзе ён трапляе ў апарат ЦК партыi, а ўжо праз чатыры гады едзе ў Брэст на пасаду першага сакратара абкама КПБ. Затым яго абiраюць сакратаром, другiм сакратаром ЦК КПБ, а ў 1959-м Цiхан Кiсялёў займае пасаду Старшынi Савета Мiнiстраў БССР.

Побач быў Пётр Машэраў, якi таксама прайшоў няпростыя прыступкi службовай лесвiцы i на Брэстчыне, i ў апараце ЦК. У 1965 годзе тагачаснага беларускага лiдара Кiрылу Трафiмавiча Мазурава «забралi» ў Маскву 1-м намеснiкам Старшынi саюзнага Саўмiна, i на бюро ЦК КПБ паўстала пытанне аб новым «партыйным важаку». З разрывам у адзiн голас перамог другi сакратар ЦК Пётр Машэраў. I Цiхан Якаўлевiч заставаўся на «народнагаспадарчым пасту» яшчэ больш за дзесяць гадоў.

Пасада кiраўнiка рэспублiканскага ўрада вымагала быць заўсёды ў ценi партыйнага лiдара. I ў гэтым палiтыка падобная на спорт. Можна бегчы ўсю дыстанцыю першым, але на фiнiшы апынуцца другiм цi трэцiм, долi секунды прайграўшы на апошнiх метрах. Воляй лёсу Цiхан Якаўлевiч у далейшым, праўда, узначалiў БССР, але адбылося гэта пасля трагiчных падзей i не ў самы зручны для яго момант, паказаўшы, наколькi прывiднай можа быць перамога, якая дасталася вельмi позна…

Аб першых гадах яго партыйнай дзейнасцi вядома няшмат. Бiяграфiчныя даведнiкi i слоўнiкi скупа паведамляюць, што Цiхан Якаўлевiч, напрыклад, «умела кiраваў развiццём народнай гаспадаркi Брэсцкай вобласцi, i неўзабаве вобласць па многiх паказчыках выйшла ў лiк перадавых у рэспублiцы».

Акрамя таго, i пра гэта таксама мала вядома, Цiхан Якаўлевiч заваяваў папулярнасць у народзе як абаронца беларускай мовы. Чэрвеньскi (1953 года) пленум ЦК КПБ быў першым у гiсторыi Кампартыi Беларусi пленумам, у якiм даклад (М.В. Зiмянiна, якога з Масквы вылучылi на пасаду 1-га сакратара ЦК КПБ замест Мiкалая Патолiчава) чытаўся на беларускай мове. Тады па iнiцыятыве Берыi было прынята рашэнне ўзмацнiць кiраўнiцтва саюзных рэспублiк менавiта мясцовымi кадрамi.

Выступаючы ў спрэчках па гэтым дакладзе, першы сакратар Брэсцкага абкама партыi Ц.Я. Кiсялёў сказаў (захоўваем стыль): «У Брэсцкай вобласцi з 13 раённых газет Толькi 4 выходзяць на беларускай мове, 9 да апошнiх дзён выдавалiся на рускай… Можна доўга i многа гаварыць аб прычынах, якiя прывялi да гэтага. Вядома, калi б у ЦК, Савеце Мiнiстраў БССР справаводства было на беларускай мове, то і ў абкомах, аблвыканкомах, райкомах яно не змагло б iнакш весцiся. Калi б Мiнiстэрства асветы не накiроўвала на працу ў якасцi загадчыкаў аблана, рана таварышоў, якiя зусiм не ведаюць беларускай мовы, у сваю чаргу органы народнай асветы не назначылi б дырэктарамi i завучамi школ людзей, якiя не ведаюць беларускай мовы. Калi б мiнiстр асветы перад настаўнiкамi выступаў на роднай мове, то тады i настаўнiкi выступалi б перад насельнiцтвам на беларускай мове. А ў нас жа на беларускай мове выступаюць толькi на сесiях Вярхоўнага Савета БССР I на пасяджэннях Саюза пiсьменнiкаў пры абмеркаваннi твораў беларускiх пiсьменнiкаў. Далей. Калi б дзецi кiруючых работнiкаў-беларусаў вучылiся ў беларускiх школах, то, трэба думаць, што рабочыя i служачыя беларусы не ставiлi б так пытанне — «прымайце маiх дзяцей толькi ў рускую школу»…

Праз тры гады Ц.Я. Кiсялёў — ужо сакратар ЦК КПБ. З лiпеня 1956 года ён працуе другiм сакратаром Цэнтральнага Камiтэта Камунiстычнай партыi Беларусi. Менавiта па яго iнiцыятыве, падтрыманай Кiрылам Мазуравым 2 красавiка 1957 года, была прынята пастанова ЦК КПБ «Аб становiшчы i мерах паляпшэння выкладання беларускай i рускай мовы i лiтаратуры ў школах рэспублiкi», якая прадугледжвала развiццё беларускай нацыянальнай школы, мовы, лiтаратуры i культуры. Можа быць, шмат у чым дзякуючы гэтаму, 60-я—70-я гады папоўнiлi беларускую лiтаратуру цэлым шэрагам новых iмёнаў, папулярнасць якiх адчуваецца i сёння.

Мала каму вядома, што з iмем Кiсялёва звязана i рэабiлiтацыя ахвяр масавых палiтычных рэпрэсiй 30-х — пачатку 50-х гадоў. Менавiта ён у якасцi другога сакратара ЦК КПБ узначалiў Камiсiю па рэабiлiтацыi, якую стварыў Цэнтральны Камiтэт КПБ. Толькi ў 1954—1956 гадах у нашай рэспублiцы было рэабiлiтавана больш за 17 тысяч чалавек.

У красавiку 1959 года Цiхан Якаўлевiч быў вылучаны на адказную пасаду старшынi Савета Мiнiстраў Беларусi i працаваў на ёй да 1978 года. Першымi сакратарамi ЦК у гэты час, нагадаем, былi К.Т. Мазураў i П.М. Машэраў. З iмёнамi гэтых трох людзей звязаны значныя поспехi БССР у эканамiчным i культурным развiццi. Але нiхто — нi да Цiхана Кiсялёва, нi пасля яго — не быў кiраўнiком урада Беларусi такi працяглы час. Чатыры пяцiгодкi, чатыры пяцiгадовыя планы. Хрушчова змянiў Брэжнеў, «адлiгу» — застой, а Кiсялёў працаваў — 60-я—70-я. Гэта гады, калi Беларусь стала «зборачным цэхам СССР». У рэспублiцы быў наладжваны выпуск найноўшых мадэляў трактароў, грузавiкоў, тэлевiзараў, халадзiльнiкаў, будавалiся нафтахiмiчныя заводы, а сельская гаспадарка выходзiла на аб’ёмы, якiя дазвалялi забяспечваць i Маскву, i Ленiнград. У Саюзе толькi БССР ды РСФСР тады не датавалiся з саюзнага бюджэту. Ды i хуткасць, з якой у тыя гады беларуская эканомiка падымалася ўгару, уражвае. Таму ад урада рэспублiкi патрабавалася фiлiграннае майстэрства ў кiраваннi ўсiмi галiнамi, у iх «завязваннi» ў адзiны эканамiчны вузел. Клопатам дзяржаўнай важнасцi былi забеспячэнне новабудоўляў будматэрыяламi, вызначэнне планаў выпуску шын i хлеба, распрацоўка стратэгii прамысловага росту з «абавязковым уводам новых магутнасцяў». I ўсё гэта не само па сабе, а ў саюзных маштабах, што прадугледжвала ўзгадненне ў маскоўскiх кабiнетах кожнага кроку i кожнай лiчбы, а часцей за ўсё не проста ўзгадненне, а адстойванне сваiх пазiцый, iнакш «цэнтр» можа забраць усё, аж да апошняй цаглiнкi.

Гаспадарчая праца далёкая ад лозунгавай летуценнасцi, якой з лiшкам было ў тыя гады, i мела на мэце дакладны разлiк i выверанасць дзеянняў. Нягледзячы на iдэалагiчны складнiк савецкай эпохi з яе ўжо высмеянымi лозунгамi i павышанымi абавязацельствамi да ўсенародных свят, прамысловыя прадпрыемствы i сельская гаспадарка функцыянавалi, як падагнаныя шасцяронкi. Былы мiнiстр фiнансаў БССР Баляслаў Шацiла ўспамiнае: «Памятаю, запрасiў мяне да сябе Кiсялёў. Гляджу — твару на iм няма, нервова ходзiць па кабiнеце з кута ў кут. Асцярожна пытаюся, што здарылася, i чую ў адказ: «Патрэбны грошы на будаўнiцтва Кургана Славы. У ЦК я сказаў, што грошай няма, а мне адказалi: павiнен знайсцi». Прыблiзна гэтак жа будаваўся i шпiталь iнвалiдаў Вялiкай Айчыннай вайны. Гэта была iдэя Машэрава — разумная i высакародная, але для яе ўвасаблення ў рэспублiканскi бюджэт не было закладзена нi капейкi».

Пры Цiхане Кiсялёве пачыналася падрыхтоўка да ўзвядзення Беларускага металургiчнага завода ў Жлобiне. З яго iмем звязаны ўвод у эксплуатацыю Сляпянскай воднай сiстэмы, Салiгорскай фабрыкi па пашыве вырабаў са штучнага футра, Мазырскага прадпрыемства па вытворчасцi харчовай солi, завяршэнне будаўнiцтва газаправода Орша — Магiлёў (90 км), Мазырскага нафтаперапрацоўчага завода, птушкафабрыкi «Дружба», стварэнне рэспублiканскага выдавецтва «Юнацтва», пачатак работы ў Мiнску тэатра-студыi кiнаакцёра, правядзенне ў Мiнску Мiжнароднай навуковай канферэнцыi «Славянскiя культуры i сусветны культурны працэс», будаўнiцтва Мiнскага метрапалiтэна…

Узнагароджаны:

• пяццю ордэнамі Леніна (1955, 1966, 1971, 1973, 1977),

• ордэнамі Кастрычніцкай Рэвалюцыі (1982),

• «Знак Почёта» (1948), медалямі.

• За выдатныя поспехі ў вобласці кіраўніцтва галінамі прамысловасці Беларускай ССР 11 жніўня 1977 г. удастоены звання Героя Сацыялістычнай Працы.

Ц. Я. Кісялёў заўчасна памёр ад цяжкой хваробы 11 студзеня 1983 г., пахаваны на Усходніх могілках г. Мінска (участак 18). Яго імем названы вуліцы ў Добрушы, Гомелі і Мінску; на доме, дзе ён жыў (завулак Бранявы, 4), устаноўлена мемарыяльная дошка.

Маёрава Ніна Іванаўна

Маёрава Ніна Іванаўна — Герой Сацыялістычнай Працы (1966).

Нарадзілася 10 лістапада 1936 года ў вёсцы Крупец цяпер Добрушскага раёна Гомельскай вобласці Беларусі ў сялянскай сям’і. Беларуска. Падчас Вялікай Айчыннай вайны перажыла гітлераўскую акупацыю (1941-1944). Скончыла сямігадовую школу ў роднай вёсцы. Адразу пасля школы з сяброўкамі з’ехала ў горад, працавала на будоўлях, але неўзабаве вярнулася дадому.

З 1950 года працавала даяркай на ферме калгаса «Беларусь» Добрушскага раёна. Першы час усё рабілі ўручную: і даілі, і Кармы раздавалі, і гной выбіралі. Працавала побач з Праскоўяй Балюновай, якая стала настаўніцай для маладой даяркі.

Першы вялікі поспех прыйшоў у 1963 годзе, калі яна ад кожнай каровы надаіла па чатыры тысячы кілаграмаў малака. Адбіліся шматлікія прычыны: і лепш карміць жывёлу сталі, і механізацыя з’явілася на ферме. А галоўнае-вырасла майстэрства.

Калі ў чарговы раз яе групу кароў папоўнілі першацёлкамі, Балюнова прапанавала ўступіць у спаборніцтва. Усе ў гаспадарцы сачылі за яго ходам. Некалькі месяцаў вынікі іх былі роўнымі, але патроху Ніна Маёрава стала ўпэўнена выходзіць наперад. У студзені падвялі вынік: Маёрава апярэдзіла Балюнову, надакучыла амаль па пяць тысяч кілаграмаў малака ад каровы. Неўзабаве па пяць тон малака ад каровы за год сталі надойваць і многія маладыя даяркі калгаса. Прыклад крупецкіх пяцітысячніц натхніў даярак іншых гаспадарак раёна.

Указам Прэзідыума Вярхоўнага Савета СССР ад 22 сакавіка 1966 года за дасягнутыя поспехі ў развіцці жывёлагадоўлі, павелічэнні вытворчасці і нарыхтовак мяса, малака, яек, воўны і іншай прадукцыі, Маёравай Ніне Іванаўне прысвоена званне Героя Сацыялістычнай Працы з уручэннем ордэна Леніна і залатога медаля «Серп і молат».

Скончыла завочнае аддзяленне Рэчыцкага зоаветэрынарнага тэхнікума. З 1970 года працавала заатэхнікам калгаса «Беларусь».

Жыла ў аграгарадку Крупец. Памерла 31 мая 2015 года. Пахавана на могілках аграгарадка Крупец.

Масюткін Віктар Раманавіч

Масюткін Віктар Раманавіч  – Герой Сацыялістычнай Працы (1981). Заслужаны работнік сельскай гаспадаркі БССР (1977).

Нарадзіўся 1 лістапада 1936 года ў вёсцы Дзям’янкі, цэнтры Дзям’янкаўскага сельсавета Добрушскага раёна Беларускай ССР, цяпер у складзе Рассветаўскага сельсавета Добрушскага раёна Гомельскай вобласці Беларусі. З сялянскай сям’і. Рускі.

У перыяд Вялікай Айчыннай вайны дзіцем перажыў акупацыю роднай вёскі нямецкімі захопнікамі (жнівень 1941 – верасень 1943).

Атрымаў няпоўную сярэднюю адукацыю ў мясцовай школе. У дзяцінстве далучыўся да цяжкай сялянскай працы, рана пачаў самастойную працоўную дзейнасць: з 1954 года працаваў механізатарам у саўгасе «Добрушскі» (у 1965 годзе прысвоены статус племяннога). У 1965 годзе ўступіў у КПСС. Шмат гадоў ён прапрацаваў радавым трактарыстам, араў зямлю і вёў догляд пасеваў, збіраў багаты ўраджай і сеяў азімыя. З дня ў дзень, з месяца ў месяц нёс нялёгкую вахту хлебароба, услаўляючы родную гаспадарку высокімі ўраджаямі.

У 1970 годзе ўзначаліў бульбаводчае звяно ў племянным саўгасе (пазней Племянны завод) «Добрушскі» (цяпер не існуе). Звяно Масюткіна адрознівалі стабільнасць, любоў да зямлі і добрасумленнае стаўленне да даручанай справы. Сам звеннявы быў сапраўдным гаспадаром зямлі, удумлівым і разважлівым. Ён здолеў стварыць згуртаваны і дружны калектыў аднадумцаў, выбудаваць увесь вытворчы працэс з апорай на навуку і перадавы вопыт. Добрае веданне агратэхнікі вырошчвання бульбы, высокі ўзровень механізацыі палявых работ дазволілі звяну дамагацца высокіх і стабільных вынікаў, штогод збіраючы не менш за 300 цэнтнераў клубняў з гектара. Нават у няпростых пагодна-кліматычных умовах дзясятай пяцігодкі (1976-1980) майстры-бульбаводы з гонарам вытрымлівалі выпрабаванні. Капрызам надвор’я яны супрацьпастаўлялі зладжанасць, арганізаванасць, сапраўдны працоўны гераізм.

Указам Прэзідыума Вярхоўнага Савета СССР ад 16 сакавіка 1981 года за выдатныя поспехі, дасягнутыя ў выкананні заданняў дзесятай пяцігодкі і сацыялістычных абавязацельстваў па павелічэнні вытворчасці і продажу дзяржаве збожжа, бульбы і іншых прадуктаў земляробства і жывёлагадоўлі, Масюткину Віктару Рамановічу прысвоена званне Героя Сацыялістычнай Працы з уручэннем ордэна Леніна і залатога медаля «Серп і молат».

Працаваў на племзаводзе» Добрушскі » да выхаду на заслужаны адпачынак. Абіраўся дэпутатам Добрушскага раённага і Дзям’янкаўскага сельскага Саветаў народных дэпутатаў.

Памёр 11 мая 2007 года.

Узнагароджаны:

• 2 ордэнамі Леніна (27.12.1976; 16.03.1981),

• ордэнам Працоўнага Чырвонага Сцяга (13.12.1972),

• медалямі.

Падрэзенка Анатоль Рыгоравіч

Падрэзенка Анатоль Рыгоравіч-машыніст папяровай машыны Добрушскага цэлюлозна-папяровага камбіната «Герой працы» Міністэрства цэлюлозна-папяровай прамысловасці СССР, Гомельская вобласць Беларускай ССР.

Нарадзіўся 7 жніўня 1927 года ў вёсцы Перарост, цэнтры Пераростаўскага сельсавета Церахоўскага раёна Гомельскай акругі Беларускай ССР, цяпер – аграгарадок Перарост Добрушскага раёна Гомельскай вобласці Беларусі. З сям’і сялян. Беларус. Член КПСС з 1953 года.

У 1944 годзе паступіў на вучобу ў рамеснае вучылішча №8 Гомельскага абласнога ўпраўлення працоўных рэзерваў у горадзе Добруш – цяпер Добрушскі дзяржаўны прафесійны політэхнічны ліцэй. Па заканчэнні вучылішча ў 1946 годзе набыў спецыяльнасць машыніста папяровай машыны (сетачніка). Паступіў працаваць на Добрушскую папяровую фабрыку (у 1951-1976 гадах – цэлюлозна-папяровы камбінат) «Герой працы»*: рабочы, з 1948 года – машыніст, а з 1966 года – старшы машыніст папяровай машыны.

За час працы на прадпрыемстве дасканала асвоіў прафесію, стаў прызнаным майстрам сваёй справы і быў удастоены ганаровага звання «Лепшы сетачнік краіны». Высокапрадукцыйнай і самаадданай працай на вытворчасці паперы дамагаўся паспяховага выканання планавых заданняў пяцігодак. За высокія працоўныя здзяйсненні па выніках сёмай пяцігодкі (1959-1965) быў узнагароджаны ордэнам Леніна.

Указам Прэзідыума Вярхоўнага Савета СССР ад 20 красавіка 1971 года за выдатныя поспехі, дасягнутыя ў выкананні заданняў пяцігадовага плана па выпрацоўцы цэлюлозна-папяровай прадукцыі, Подрезенко Анатолю Рыгоравічу прысвоена званне Героя Сацыялістычнай Працы з уручэннем ордэна Леніна і залатога медаля «Серп і молат».

Працаваў на фабрыцы да выхаду на пенсію.

Пражываў у горадзе Добруш Гомельскай вобласці. Памёр 10 лютага 2002 года. Пахаваны на могілках» Лядцы » горада Добруш.

Узнагароджаны 2 ордэнамі Леніна (17.09.1966; 20.04.1971), медалямі, у тым ліку «За працоўную доблесць» (29.06.1961). Адзначаны знакам «лепшы сетачнік краіны» (1971).

Ганаровы грамадзянін горада Добруш (1999).

Сцепукова Любоў Захараўна

Сцяпукова любоў Захараўна — Свінарка саўгаса «Жгунскі» Добрушскага раёна Гомельскай вобласці, Беларуская ССР.

Нарадзілася 16 верасня (па іншых дадзеных – 25 красавіка) 1918 года ў акупаваным кайзераўскай Германіяй сяле Жгунь Кармянскай воласці Гомельскага павета Магілёўскай губерні*, цяпер аграгарадок Жгунь, цэнтр Жгунскага сельсавета Добрушскага раёна Гомельскай вобласці Беларусі. З сям’і сялян. Беларуска. Беспартыйны.

Рана пачала працоўную дзейнасць. З 1934 года працавала паляводам у жгунскім калгасе «чырвоны маяк» («чырвоны маяк»). З пачаткам Вялікай Айчыннай вайны засталася на тэрыторыі раёна, акупаванага нямецкімі захопнікамі. Працавала ва ўласнай гаспадарцы.

З верасня 1943 года, пасля вызвалення вёскі, цалкам спаленага акупантамі перад адступленнем (ацалеў усяго адзін дом з 505 даваенных), прымала ўдзел у аднаўленні роднага калгаса. З наступнага года працавала на свінагадоўчай ферме ў калгасе «чырвоны маяк» (скасаваны ў 1957 годзе з далучэннем да саўгаса «Добрушскі»). З першых дзён працы праявіла стараннасць і выключнае працавітасць, вялікую любоў да жывёл. Настойліва, па крупінках вывучала перадавы вопыт, усё новае і прагрэсіўнае імкнучыся прымяніць на практыцы. У дасканаласці асвоіла прафесію жывёлавода і стала майстрам высокіх прыбаўленняў на адкорме парсючкоў.

Пасля разузбуйнення саўгаса «Добрушскі «ў снежні 1963 года перайшла працаваць свінаркай у зноў адукаваны саўгас» Жгунский» (у чэрвені 1965 годзе прысвоены статус племяннога). За перыяд выканання заданняў сёмага плана развіцця народнай гаспадаркі (1959-1965) набыла багаты вопыт і дамаглася выдатных поспехаў у павышэнні прадуктыўнасці грамадскага жывёлагадоўлі.

Указам Прэзідыума Вярхоўнага Савета СССР ад 22 сакавіка 1966 года за дасягнутыя поспехі ў развіцці жывёлагадоўлі, павелічэнні вытворчасці і нарыхтовак мяса, малака, яек, воўны і іншай прадукцыі Степуковой любові Захараўне прысвоена званне Героя Сацыялістычнай Працы з уручэннем ордэна Леніна і залатога медаля «Серп і молат».

Працягваючы паказваць прыклад ударнай і высокапрадукцыйнай працы, яшчэ доўгія гады заставалася ў ліку правафланговых працаўнікоў племяннога саўгаса (з 1973 года – Племянны завод) «Жгунский» (цяпер – ААТ «Жгунское»), дзе працавала да выхаду на заслужаны адпачынак.

Пражывала ў роднай вёсцы. Памерла 9 красавіка 2001 года. Пахавана на могілках аграгарадка Жгунь.

Узнагароджана ордэнам Леніна (22.03.1966), медалямі.

Імем Героя названы вуліца ў аграгарадку Жгунь.

Трафімовіч Таццяна Іванаўна

Таццяна Іванаўна Трафімовіч-Герой Сацыялістычнай Працы.

Таццяна Іванаўна Трафімовіч нарадзілася 28 студзеня 1930 года ў вёсцы Крупец Добрушскага раёна Гомельскай вобласці.

Адукацыя няпоўная сярэдняя. Замуж. Муж-Трафімавіч Іван Іосіфавіч, удзельнік Вялікай Айчыннай вайны. Яна мела чацвярых дзяцей. Бацька Бандарэнкі Іван Палікарповіч, каваль, удзельнік Вялікай Айчыннай вайны, загінуў у апошнія дні вайны. Маці Бандарэнка Вольга Андрэеўна, работнік сельскай гаспадаркі.

Сваю працоўную дзейнасць Таццяна Іванаўна пачала з чатырнаццаці гадоў калгасніцай у пасёлку Апалонаўка Гомельскага раёна.

З 1962 года працавала аператарам машыннага даення кароў на племзаводзе «Насовічы» Добрушскага раёна. Дасканала авалодала сваёй прафесіяй. Дзякуючы вялікай працы, прымяненню перадавых формаў і метадаў працы Таццяна Іванаўна з году ў год дамагалася высокіх вытворчых паказчыкаў. Сярэднегадавы надой малака ад кожнай замацаванай каровы ў дзявятай пяцігодцы склаў 5770 кілаграмаў.

Уключыўшыся ва Ўсесаюзнае сацыялістычнае спаборніцтва за датэрміновае і якаснае выкананне планаў дзесятай пяцігодкі, Таццяна Іванаўна ўзяла павышаныя абавязацельствы і паспяхова рэалізавала іх. У 1976 годзе яна надакучыла ад кожнай каровы сваёй групы па 6122 кілаграма, а ў 1978 годзе — па 6291 кілаграме.

Неаднаразова з’яўлялася пераможцам сацыялістычнага спаборніцтва.

Пры непасрэдным удзеле Таццяны Іванаўны былі адшуканыя сродкі на будаўніцтва дарогі ад аўтамагістралі Добруш — Церахоўка да вёскі Насовічы. Немалы яе высілак было ўкладзена ва ўзвядзенне высокамеханізаванага малочнага комплексу.

У 1975 годзе выдавецтвам «Ураджай» у серыі «Героі дзевятай пяцігодкі» была апублікавана брашура «Мой уклад у пяцігодку», аўтарам якой з’яўлялася Таццяна Іванаўна Трафімовіч.

Сваё майстэрства і веды Т.і. Трафімовіч перадавала маладым жывёлам. Яна навучыла спецыяльнасці аператара машыннага даення кароў больш за дваццаць маладых рабочых, сярод якіх Герой Сацыялістычнай Працы Канстанцін Аляксандравіч Хлябцоў.

З 1973 года з’яўлялася членам Камуністычнай партыі Савецкага Саюза.

Таццяна Іванаўна актыўна ўдзельнічала ў грамадскай працы. Яна з’яўлялася дэпутатам Савета нацыянальнасцей Вярхоўнага Савета СССР ад Гомельскай сельскай выбарчай акругі Беларускай ССР (1979 год), дэпутатам Вярхоўнага Савета БССР ад Добрушскай сельскай выбарчай акругі (1971 год), дэпутатам Гомельскага абласнога Савета народных дэпутатаў, членам Добрушскага райкама КП Беларусі, членам ЦК прафсаюза работнікі сельскай гаспадаркі і нарыхтовак.

Памерла на 87-м годзе жыцця 11 лістапада 2016 года ад сардэчнай недастатковасці.

Узнагарода:
За выдатныя працоўныя поспехі была ўдастоена высокага звання Героя Сацыялістычнай Працы з уручэннем ордэна Леніна і залатога медаля «Серп і молат» (Указ Прэзідыума Вярхоўнага Савета СССР ад 6 верасня 1973 года).

Указам Прэзідэнта Вярхоўнага Савета СССР ад 6 чэрвеня 1945 года ўзнагароджана медалём «за доблесную працу ў Вялікай Айчыннай вайне 1941-1945 гг.».

Ад імя Прэзідыума Вярхоўнага Савета СССР 18 красавіка 1970 года ўзнагароджана юбілейным медалём «За доблесную працу. У азнаменаванне 100-годдзя з дня нараджэння Уладзіміра Ільіча Леніна»

У перыяд з 1970 года па 1975 год быў узнагароджана трыма залатымі медалямі ВДНГ «за поспехі ў народнай гаспадарцы СССР» і дарагім падарункам — легкавым аўтамабілем.

Указам Прэзідэнта Вярхоўнага Савета СССР ад 8 красавіка 1971 года ўзнагароджана ордэнам Леніна.

Ад імя Прэзідыума Вярхоўнага Савета СССР 18 кастрычніка 1977 года ўручаны медаль «Трыццаць гадоў Перамогі ў Вялікай Айчыннай вайне 1941-1945 гг.».

Указам Прэзідэнта Вярхоўнага Савета СССР ад 26 сакавіка 1982 года ўзнагароджана ордэнам Дружбы народаў.

Пастановай Савета Міністраў СССР ад 24 чэрвеня 1985 года № 16 прызначаная персанальная пенсія (з’яўляецца персанальным пенсіянерам саюзнага значэння).

За шматгадовую доблесную працу ад імя Прэзідыума Вярхоўнага Савета СССР рашэннем Гомельскага абласнога выканкама Савета народных дэпутатаў ад 9 снежня 1985 года ўзнагароджана медалём «Ветэран працы».

6 кастрычніка 1988 года была ўзнагароджана Ганаровай граматай аграпрамысловага камітэта Гомельскай вобласці і абкама прафсаюза работнікаў АПК за высокія вытворчыя паказчыкі ў сацыялістычным спаборніцтве ў сувязі са святам «Серп і молат», прысвечанага 70-годдзю ўтварэння БССР і Кампартыі Беларусі.

У 2000 годзе ўручаны знак » ветэран вайны 1941-1945 гг.».

19 жніўня 2004 года ўзнагароджана юбілейным медалём «60 гадоў вызвалення Рэспублікі Беларусь ад нямецка-фашысцкіх захопнікаў».

22 жніўня 2005 года ўзнагароджана юбілейным медалём «60 гадоў Перамогі ў Вялікай Айчыннай вайне 1941-1945 гг.».

15 студзеня 2008 года была ўзнагароджана юбілейнай Ганаровай граматай Гомельскага абласнога Савета дэпутатаў і Гомельскага абласнога выканаўчага камітэта ў гонар 70-годдзя з дня ўтварэння Гомельскай вобласці.

У 2013 годзе была ўзнагароджана юбілейнай Ганаровай граматай Гомельскага абласнога Савета дэпутатаў і Гомельскага абласнога выканаўчага камітэта ў гонар 75-годдзя з дня ўтварэння Гомельскай вобласці.

17 чэрвеня 2014 года ўзнагароджана юбілейным медалём «70 гадоў вызвалення Рэспублікі Беларусь ад нямецка-фашысцкіх захопнікаў».

11 лютага 2015 года ўзнагароджана юбілейным медалём «70 гадоў Перамогі ў Вялікай Айчыннай вайне 1941-1945 гг.».

Хлябцоў Канстанцін Аляксандравіч

Канстанцін Аляксандравіч Хлябцоў (Апалонаўка, Церахоўскі раён) — перадавік савецкай і беларускай жывёлагадоўлі, звеннявы племзавода «Насовічы» Добрушскага раёна Гомельскай вобласці, Герой Сацыялістычнай Працы (1988), лаўрэат прэміі Ленінскага камсамола (1984).
Нарадзіўся ў 1954 годзе ў пасёлку Апалонаўка (цяпер — Гомельскага раёна Гомельскай вобласці).

Пасля заканчэння сярэдняй школы паступіў у Гомельскае тэхнічнае вучылішча кулінарыі. Атрымаўшы дыплом, размеркаваўся загадчыкам вытворчасці ў сталовую Мазырскага нафтаперапрацоўчага завода. У 1976 годзе, пасля жаніцьбы, вярнуўся ў родныя мясціны, у вёску Насовічы Добрушскага раёна Гомельскай вобласці. Тут яго сям’і выдзелілі жыллё і прапанавалі працу даяра на мясцовым племянным заводзе. Асвойваць новую прафесію дапамагалі маці і стрыечная сястра Таццяна Трафімовіч, якая да таго часу ўжо мела званне Героя Сацыялістычнай Працы.

Указам Прэзідыума Вярхоўнага Савета СССР ад 17 жніўня 1988 года за выдатныя вынікі, дасягнутыя ў павелічэнні вытворчасці сельскагаспадарчай прадукцыі на аснове асваення інтэнсіўных тэхналогій і перадавых метадаў арганізацыі працы ў земляробстве і жывёлагадоўлі, і праяўленую пры гэтым працоўную доблесць Канстанціну Аляксандравічу Хлебцову прысвоена званне Героя Сацыялістычнай Працы з уручэннем ордэна Леніна і залатога медаля «Серп і молат».

Вёў актыўную грамадскую працу. На працягу шэрагу гадоў уваходзіў у склад бюро абкама ЛКСМ Беларусі, неаднаразова абіраўся ў Цэнтральны Камітэт рэспубліканскага камсамола. Абіраўся народным дэпутатам СССР (1989-1991).

К.А. Хлябцоў прапрацаваў аператарам машыннага даення 15 гадоў. Затым, пасля заканчэння Рэчыцкага зоаветэрынарнага тэхнікума, стаў заатэхнікам.

У 2008 годзе прыняў прапанову стаць галоўным заатэхнікам зноў утворанага камунальнага сельскагаспадарчага ўнітарнага прадпрыемства «Усход» у Гомельскім раёне — адной з самых моцных гаспадарак Гомельшчыны (знаходзіцца ў прыгарадзе Гомеля). У тым годзе ў яго склад увайшоў суседні сельскагаспадарчы кааператыў «Перамога», які спецыялізаваўся на вытворчасці малочнай прадукцыі і збожжавых культур. За некалькі гадоў яго працы ў гаспадарцы сярэдні надой на карову падняўся з 3500 кілаграмаў малака да больш чым 7200 кг у 2012 годзе. У 2012 годзе ўзначаліў раённы клуб аператараў машыннага даення-«сямітысячнікаў», дзе дзеліцца вопытам і ведамі з калегамі.

Пражывае ў Гомелі. З’яўляецца самым маладым (па даце нараджэння) Героем Сацыялістычнай Працы.

Узнагарода:

• медаль «Серп і молат » (17.08.1988),
• два ордэны Леніна (07.07.1986, 17.08.1988),
• ордэн Знак Пашаны (16.03.1981),
• прэмія Ленінскага камсамола (1984).

Шамякін Іван Пятровіч

Іван Пятровіч Шамякін (30 студзеня 1921 — 14 кастрычніка 2004, Мінск) — беларускі савецкі пісьменнік, сцэнарыст і драматург, грамадскі дзеяч.

Герой Сацыялістычнай Працы (1981). Народны пісьменнік Беларускай ССР (1972). Лаўрэат Сталінскай прэміі трэцяй ступені (1951). Член УКП(б) з 1943 года. Акадэмік Нацыянальнай акадэміі навук Беларусі (1994).

Нарадзіўся 30 студзеня 1921 года ў вёсцы Карма Гомельскага павета Гомельскай губерні (цяпер Добрушскага раёна Гомельскай вобласці Беларусі) у сялянскай сям’і.

У 1936 годзе скончыў сем класаў Макаўскай школы, працягнуў вучобу ў Гомельскім тэхнікуме будаўнічых матэрыялаў (1936—1940). Пасля заканчэння тэхнікума працаваў тэхнікам-тэхнолагам цагельні ў Беластоку. Яшчэ ў тэхнікуме пачаў пісаць вершы, удзельнічаў у паседжаннях літаратурнага аб’яднання пры газеце «Гомельская праўда». У 1940 годзе быў прызваны ў РСЧА, праходзіў службу ў Мурманску ў зенітна-артылерыйскай частцы, у 1944 годзе перадыслакаваны ў Польшчу, прымаў удзел у Вісла-Одэрскай аперацыі і ў Берлінскай наступальнай аперацыі ў складзе пражэктарнай роты 16.04.1945. У час Вялікай Айчыннай вайны камандзір гарматнага разліку, камсорг дывізіёна.

Пасля дэмабілізацыі ў кастрычніку 1945 года працаваў да 1947 года выкладчыкам мовы і літаратуры няпоўнай сярэдняй школы ў вёсцы Пракопаўка Церахоўскага раёна. У 1946 годзе паступіў на завочнае аддзяленне Гомельскага педагагічнага інстытута.

У снежні 1945 года ўдзельнічаў у рабоце першага пасляваеннага пленума праўлення СП БССР.

У дзень працуючы ў школе, вечарамі праводзіў семінары агітатараў у калгасе. Збіраў матэрыял для рамана пра беларускіх партызанаў «Глыбокая плынь», які выйшаў у 1949 годзе.

У 1948—1950 гадах вучыўся ў Рэспубліканскай партыйнай школе.

Працаваў старшым рэдактарам Беларускага дзяржаўнага выдавецтва, галоўным рэдактарам альманаха «Савецкая Айчына». З 1954 года шмат гадоў працаваў намеснікам Старшыні праўлення Саюза пісьменнікаў БССР.

У 1958 годзе ўдзельнічаў у пашыраным зборы сакратарыята СП СССР, на якім Барыс Пастарнак быў выключаны з ліку «савецкіх пісьменнікаў». У 1991 годзе прызнаваўся: «Я не ведаў Пастарнака асабіста… „Доктара Жывага“ я, вядома, не чытаў… ішоў за ўсімі, я верыў ім, старым і мудрым».

У 1963 годзе ўваходзіў у склад беларускай дэлегацыі на ХVІІІ сесіі Генеральнай Асамблеі ААН.

Дэпутат Вярхоўнага Савета БССР (1963—1985). Старшыня Вярхоўнага Савета БССР (1971—1985).

Галоўны рэдактар ​​выдавецтва «Беларуская савецкая энцыклапедыя» (1980—1992).

Памёр 14 кастрычніка 2004 года ў Мінску. Пахаваны на Усходніх могілках.

Творчасць

Працоўны стол Івана Шамякіна ў Добрушскім раённым краязнаўчым музеі
Дэбютаваў у час Вялікай Айчыннай вайны нарысамі і вершамі ў армейскай газеце «Часовой Севера». У 1944 годзе напісаў апавяданне на беларускай мове «У снежнай пустыні» (апублікавана ў 1946 годзе). Першым буйным творам І. П. Шамякіна была аповесць «Помста», апублікаваная ў 1946 годзе ў беларускім часопісе «Полымя».

Аўтар раманаў «Глыбокая плынь» (1949, інсцэніраваны ў 1956), «У добры час» (1953), «Крыніцы» (1957, пра жыццё сельскай інтэлігенцыі, экранізаваны рэжысёрам Іосіфам Шульманам на кінастудыі «Беларусьфільм» у 1964 годзе), «Сэрца на далоні» (1964, інсцэніраваны ў 1965), «Снежныя зімы» (1970), «Атланты і карыятыды» (1974, аднайменны відэафільм Беларускага тэлебачання, 1980), «Вазьму твой боль» (1979, экранізаваны ў 1981), «Петраград — Брэст» (1983), «Зеніт» (1987). Цыкл з пяці аповесцей («Непаўторная вясна», 1957; «Начныя зарніцы», 1958; «Агонь і снег» і «Пошукі сустрэчы», 1959; «Мост», 1965) аб’яднаны ў пенталогію «Трывожнае шчасце» (1960, 1973, 1982). Выйшлі кнігі апавяданняў і аповесцей: «На знаёмых шляхах» (1949), «Дзве сілы» (1951), «Апавяданні» (1952), «Першае спатканне» (1956), «Матчыны рукі» (1961), «Вячэрні сеанс» (1968), «Лес майго земляка» (1970), «Бацька і дзеці» (1971), «Сцягі над штыкамі» (1976), «Гандлярка і паэт. Шлюбная ноч» (1976, пастаўлены кінафільмы адпаведна ў 1978 і 1980), «Браняпоезд „Таварыш Ленін“» (1985), «У роднай сям’і» (1986), «Драма» (аповесці, гістарычныя сцэны, 1990), а таксама кніжка апавяданняў для дзяцей «У Маскву» (1950). У 1965—1966 гадах выйшаў Збор твораў у 5 тамах, у 1977—1979 гадах — у 6 тамах.

Аўтар п’ес «Не верце цішыні» (апублікавана і пастаўлена ў 1958), «Выгнанне блудніцы» (апублікавана і пастаўлена ў 1961, асобнае выданне ў 1962), «Дзеці аднаго дома» (апублікавана і пастаўлена ў 1967), «Экзамен на восень» (1973, пастаўлена ў 1974), «Баталія на лузе» (1975), «І змоўклі птушкі» (1977, пастаўлена ў 1977), «Залаты медаль» (1979, пастаўлена ў 1980). Аўтар сцэнарыя 4-серыйнага тэлеспектакля «Трывожнае шчасце» (з А. Гутковічам, пастаўлены ў 1968), кінасцэнарыяў «Крыніцы» (з Ю. Шчарбаковым, пастаўлены ў 1964), «Хлеб пахне порахам» (пастаўлены ў 1974), «Атланты і карыятыды» (пастаўлены ў 1978). У 1974 выйшаў зборнік кінааповесцей і п’ес «Экзамен на восень».

Аўтар кніг публіцыстычных і літаратурна-крытычных артыкулаў «Размова з чытачом» (1973), «Карэнні і галіны» (1986).

Магіла Івана Шамякіна
У творах І. Шамякіна сучаснасць вымяраецца штодзённым жыццём, побытавымі клопатамі і турботамі. Ацэнкі таго, што адбываецца ў жыцці ў 1990-я гг., публіцыстычна-выкрывальныя: аповесці «Paradis auf Erden» (1992), «Вернісаж» (1993), «Слаўся, Марыя!», «Роздум на апошнім перагоне» (абедзве 1998). Пісьменнік, чыя творчасць у папярэднія гады была моцная вобразамі станоўчых герояў, носьбітаў перадавых для свайго часу грамадскіх ідэй, блізкіх яму самому, у жыцці станоўчага героя больш не бачыць: аповесці «Выкармак» (1996), «Звіхрэнне» (1998), раман «Губернатар» (2000). Па-сапраўднаму станоўчых герояў, людзей высокіх грамадскіх ідэалаў, сумленных, шчырых І. Шамякін знаходзіць у мінулым: у ваенных гадах («Зеніт») або сярод сваіх блізкіх («Слаўся, Марыя!»).

Памяць

• У гонар І. Шамякіна названы Мазырскі дзяржаўны педагагічны ўніверсітэт.

• У Мінску на фасадзе дома № 11 па вуліцы Янкі Купалы, у якім пісьменнік пражыў з 1969 па 2004 гады, устаноўлена мемарыяльная дошка.

• У 2006 годзе ў вёсцы Карма Добрушскага раёна ўсталяваны бюст І. Шамякіна (скульптары Дзмітрый і Іван Папоў).

• Пра І. Шамякіна зняты дакументальныя фільмы «Пакуль ёсць сіла» (1979, рэжысёр Д. Міхлееў), «Імгненні жыцця» (2000, рэжысёр В. Цэслюк, Беларускі відэацэнтр).

• У 2016 годзе ў аграгарадку Карма Добрушскага раёна ўстаноўлена мемарыяльная дошка І. Шамякіну ў гонар яго 95-годдзя на будынку Кармянскай сельскай бібліятэкі, якая носіць імя знакамітага земляка.

• 3 верасня 2022 года ў Дзень беларускага пісьменства ў Добрушы адкрыты помнік І. Шамякіну (скульптары Уладзімір Піпін і Канстанцін Касцючэнка). У Добрушскім раённым краязнаўчым музеі адкрыта пастаянна дзеючая экспазіцыя, прысвечаная І. Шамякіну.
  

Узнагароды і званні

• Герой Сацыялістычнай Працы (29.01.1981)
  

• Ордэн Леніна (29.01.1981)
  

• Ордэн Кастрычніцкай Рэвалюцыі (23.03.1976)
  

• Тры ордэны Працоўнага Чырвонага Сцяга (25.02.1955; 28.10.1967; 29.01.1971) 

• Ордэн Айчыннай вайны II ступені (06.04.1985)
  

• Ордэн «Знак Пашаны» (30.12.1948)
  

• Ордэн Дружбы народаў (14.05.1991)
  

• Ордэн Айчыны (Беларусь) III ступені (26.01.2001) — за вялікі асабісты ўклад у развіццё беларускай мастацкай літаратуры, актыўную творчую і грамадскую дзейнасць
  

• Медаль «За баявыя заслугі» 

• Медаль «За абарону Савецкага Запаляр’я»
  

• Медаль «За ўзяцце Берліна» 

• Медаль «За перамогу над Германіяй у Вялікай Айчыннай вайне 1941—1945»
  

• Медаль Францыска Скарыны
  

• Сталінская прэмія трэцяй ступені (1951) — за раман «Глыбокая плынь» (1949)
  

• Літаратурная прэмія імя Якуба Коласа (1959)
  

• Дзяржаўная прэмія БССР імя Якуба Коласа (1968) — за раман «Сэрца на далоні» (1963)
  

• Літаратурная прэмія Міністэрства абароны СССР (1978)
  

• Дзяржаўная прэмія БССР у галіне тэатральнага мастацтва, кінематаграфіі, радыё і тэлебачання (1982) — за кінафільм «Вазьму твой боль».
  

• Народны пісьменнік Беларускай ССР (1972).
  

• Член-карэспандэнт Акадэміі навук БССР (1980).
  

• Акадэмік Нацыянальнай акадэміі навук Беларусі (1994).